Abbildungen der Seite
PDF
EPUB

dit, nobis Byzantia misit" (London, Caligula A III inmitten der 247 Chronik d. Nicol. von Gloucester, f. 24b-6).

Enarratio locorum Terrae Sanctae. ,,Odo autem mi reverende domine | et eam Antoniam vocavit" (Lucca, Bibl. capituli 248 545 s. XIV-XV, fol. 98v-107).

Fragmentum descriptionis Terrae Sanctae. „Alexandria distat a Hierusalem || contra Orientem per Jericho" (Wien, 509 249 s. XIV, fol. 23b-6a).

Fragmentum descriptionis Terrae Sanctae.

"...ede

bat, est autem in partibus Syrie plerisque consuetudo adueniente locustarum multitudine | quemadmodum Paulus in epistola ad Galatos ait: si quis vobis evangelizaverit...." (Rom, Reg. Christ. 863 250 s. XIV, fol. 64-71).

Hec sunt peregrinaciones et loca Terre Sancte. „Primo in Jherusalem est Templum Domini | Prope est monasterium S. Jeronimi et cetera locorum." A. Wien, 352 s. XIV, fol. 97b-8a. B. Neumann in seiner Ausgabe des Philippus (Oesterr. kath. Viertel251 jahrschrift 1872, 9-11; cf. 26).

Hec sunt peregrinationes terre sancte. „In illa terra 252 sunt ista loca" (Oxford, Bodlej. Rawlins. A. 273 s. XIV, fol. 88-9r). Johannes de Aschburne: Peregrinationes Terrae Sanctae. „Post transitum maris Grecie si quis applicat apud Joppem | Item civitas de Ragusa de dominio regis Hungariae" (Orford, Universit. 99 258 s. XIV, 4o, fol. 274-99).

Incipit liber Terre Sancte Jherusalem. „Civitas itaque sancta Jherusalem ex devotione sepe nominanda | ei flentes et di254 centes: Domine, si fuisses hic etc." (Evreux, 36 s. XIV, fol. 58-65). Iter de Venetiis ad Ioppen. „A Venetiis ad Parnetium (Parentium!) sunt 100 milliaria italica || A Cypro ad Ioppen tridui 255 navigatione" (7 Zeilen; London, Sloane 683 s. XIV, 4o, f. 42).

Itinerarium ad sanctam civitatem Christi cum variis aliis piis operibus ex SS. patribus extractis necnon meditationibus et ora256 tionibus manu diversa scriptis (Avignon, 400 s. XIV).

Itinerarium Hierosolymitanum s. XIV (Amiens, Esca257 lopier, Catal. II, No. 5174).

Itinerarium in Terram Sanctam. ,,Et visitavi in terra sacra leucas est locus, ubi beatus Georgius dicitur esse natus" (Mühlhausen i. Elsass, pergam., 8° s. XIV, 103 ff.; nur kurze Angaben 258 über d. heil. Stätten u. Secten in Palaestina).

(Itinerarium Terrae sanctae). ..... tam cito et in tali momento oculi || qui est benedictus in secula seculorum. Amen." A. 1. Miltenberg, 1693 s. XV, 4°. B. Conrady, Vier rheinische Palaestina-Pilgerschriften, Wiesbaden 1882, 20-46; cf. 1-19. C. Die erste Erwähnung dieses von Conrady c. 1360 angesetzten Pilgerbüchleins geschah durch Götze in v. Löhers Archiv. Zeitsch. II, 302. Diesem Itinerarium ist ein Fragment aus derselben Quelle angehängt (Conrady 46-8): „Item Mirrea est quoddam opidulum || cujus lignum optime valet contra febres."

259

Loca peregrinationis Terre Sancte. „Explicit peregrinacio tocius Terre Sancte secundum Radulphum de Iklingham monachum Elyensem" (Oxford, Bodl. Rawlins. C. 958 s. XIV, 8o, ff. 15). 260 „Nu wil ich sagen, wie iz gestalt in deme tempele zu Jerusalem, da daz heilige grab inne ist. So man inget zu der rechten hant, so ist der berg Calvarie || abir her en siczit der ordin, her siczit in der luft ubir der stat Iosephat gen deme berge Oliveti" (Saechs. Weltchronik, Thüring. Fortsetz. — 1350 in Mon. Germ. histor. auctores ling. vernacul. II, 1877, 298-9). 261 Ordo peregrinationum in Jherusalem (Monteprandone, N. 30 s. XIV-XV; cf. Crivellucci, I codici della libreria ..... nel convento di S. Maria delle grazie presso Monteprandone, Livorno 1889, 62-4, wo auch erwähnt wird, dass ein ähnlicher Text im Cod. Vatic. 3851, cap. 19 vorliege u. unser Codex noch ein: libellus de situ terrae promissionis enthalte).

Pélerinages et stations de la Terre Sainte. „Cy ensuivent les pelerinages de la Terre Sainte et est assavoir que en chascun lieu .... les pelerinages de Japphe. Premierement en alant de Joppe ou de Japphe en Jerusalem | et pour les crivans de la nef sans la despense de bouche de la personne se monte en somme environ XIIII ducat. Deo gratias. Amen" (Paris, Bibl. nat. fonds franç. 25550 s. XIV, fol. 19v-45v).

Peregrinationes que sunt in sancta civitate. „Primo occurrit ecclesia S. Iohannis." Explicit (unlesbar). (Padua, Univers. 1728; N.).

Peregrinationes Sanctae. Nota quod infrascripte sunt item rex de wozzen" (Wien, 3763 s. XIV, fol. 249b-53a).

Peregrinationes Sanctae Terrae repromissionis. „Summa istarum stacionum et peregrinacionum || ad S. Mariam de Marisco. Deinde ad Casellum" (London, Brit. Mus. Arundel 507, fol. 216-29 s. XIV).

262

263

264

265

266

[ocr errors]

Peregrinationes Terrae Sanctae (quae a modernis peregrinis visitantur. „Et est sciendum“). A. 1. Baumgarten, Stift 206, 10 s. XV (N.). 2. Berlin, Diez C. 70, 4o, fol. 1-5 s. XIV. 3. Breslau, Universit. I. Qu. 94, fol. 194b-7b s. XV. 4. Brüssel, 7580 s. XV. 5. Dillingen, Lyzealbibl. (T.) 6. Dublin, Trinity College (4th. Report of the Royal commiss. of hist. manuscr. 595) 7. Erlangen, Univ. 770 s. XV. 8. Gent, 13f (136) s. XV. 9. Haag, L. 27, 4° s. XV, fol. 38 v-48v (mit d. Explicit: Expliciunt peregrinaciones totius T. Sancte ad laudem Dei scripte Jerosolimis in Conventu sacratissimi Montis Syon per W. de Gouda anno Domini 1437 mensis Martii. Deo Gracias." Von 48v-51v: Ordo processionis in Ecclesia S. Sepulcri, fol. 51 v-3v: Ordo processionis in Bethlehem, fol. 82 v-7v: Peregrinationes faciende et decantande in eisdem ecclesiis quam primum quis ingreditur Terram Sanctam; H. Campbell). 10. Linz, Stadtbibl. Cc. VI, 10 s. XV (N.). 11. Löwen, Universitätsbibl. 12. London, a. Arundel 507 s. XIV | b. Harleian., 2333 s. XV u. c. 3810 s. XV, fol. 87 a-97b. 13. Marburg, Archiv, Abtheil. Hanau A, 43, 8o ad annum 1484. 14. München, A. Königl. Bibl. Clm. a. 721, fol. 87-96 (am Schluss: Christophorus prespiter 1417 in Monte Sion; cf. ZDPV. 1881, 234) || b. 19633, 4° s. XV || c. 24167 s. XV || d. 24590 s. XV || Cgm. e. 1274 s. XVI, fol. 95 – 112 || B. Universit. f. C. m. 119 s. XV, fol. 206a-14a u. g. 721 s. XV, fol. 87 ff. 15. Oxford, Bodlej. a. Canon. 528, fol. 199b-202b s. XV u. b. Rawlinson A, 273 s. XIV, fol. 88, § 22. 16. Padua, Univ. 1728 s. XV. 17. Paris, Bibl. nat. fonds lat. 11019 s. XIV, fol. 276b. 18. Rom, Vatic. 5255 s. XV, fol. 120 r - 30 r, 130 v 9 v lat. u. ital. 19. St. Florian, a. XI, 37 s. XV und b. XI, 149, fol. 176b-8b s. XV (cf. Oesterr. kath. Vierteljahrschr. 1872, XI, 26). 20. Trier, Stadtbibl. 790 (797) s. XV, 8o. 21. Wien, 3763, fol. 249b-53 a s. XIV. 22. Würzburg, Minoritenbibl. II, cod. I, 98 s. XV, 9 foll. B. Drucke finden sich vielfach in Pilgerschriften eingeflochten, z. B. Porner 136-46; Hans u. Peter Rot ed. Bernoulli (Separatabzug) 29-50; Rieter, Reisebuch 16-36, 62-85; Poloner in Tobler, Descript. T. Sanctae 509-10; Ghillibert de Lannoy, Oeuvres éd. Potvin 1878, 73-159 (französisch übersetzt); Leo v. Rozmital (Stuttgart. Literar. Verein 1844, VII), 136 ff.; Bulletin de la commission royale d'histoire, Bruxelles XI, 2 Série, II, 20 ff.; Quaresmius I, 444 f.; Conrady, Vier rhein. Palaestina- Pilgerschriften 72-3, Note 2-3, 205 ff. Die bekanntesten Sonderdrucke sind: 1. Peregrinationes Terre Sancte ed. Bartolomeo da Sessa, 1481 (Amat I, 168; Quaritch 674,

[ocr errors]

No. 314). 2. Infrascripte sunt peregrinationes totius terre sancte, que a modernis peregrinis visitantur. Et est sciendum, quod in illis locis, in quibus est signum CI, ibi est plenaria absolutio scilicet a poena et culpa. In aliis vero locis, in quibus non est signum sunt septem annorum et septem quadragenarum de indulgentia. Predicte autem indulgentie concesse fuerunt a S. Sylvestro Papa: ad preces S. magni Constantini imperatoris et S. Helene matris ejus. Am Schluss: Expliciunt peregrinationes terre sancte. Venetiis impresse per Baptistam de Sessa Mediolanensem 1491 mensis Maji (Panzer, Annal. IX, 292, No. 1420b; Hain, No. 12579) || auch Venetiis c. 1520, 24 ff., 8° (Brunet V, 423, L'Escalopier II, No. 5181). 3. Peregrinationes civitatis sancte Jherusalem et totius Terre Sancte cum peregrinationibus totius urbis Romae. Impressum alma in urbis Andegavensis universitate per me Iohannem de Latour, 1493, 8° (Ternaux Compans, No. 48; L'Escalopier II, No. 5175).

[ocr errors]

267

Pilgrimage to Jerusalem. Itt is bihovable to everi Cristian to that viage purposive, first to haue his license of oure hooli fader the pope, as it is constitute bi our moder hooli church, and to be att Venyse by Ascension Witsondaie or Corpus Christi daie. In which tyme there be bifore the front of Seynt Marks cherch sett certeyn...". (Oxford, Cod. Regin. 375 s. XIV, fol. 42-83). 268

Processional book for the use of the monastery of S. Salvator of Sion. „Deus creator omnium A. beata viscera Marie virginis que portauerunt Dominum Deum nostrum Jhesum Christum eterni patris filium. Deo gracias." B. || „Uppon Cristmasse day at the procession in goynge forth R.: Descendit de celis missus ab arce patris introiuit per aurem | In the feste of the holy name of Jhesu: Salue dies toti venerabilis euo qua resonante Jhesu flectitur omne genu" (Cambridge, St. John College F. 2 s. XIV).

Spese de li pelegrini dopo desmonta di a zafo prima per dreto del soldan pagane al Zafa (Rom, Vatic. 5255 s. XIV, fol. 140r-1v).

Theodorus Hyrtacenus: Beschreibung des Gartens der St. Anna bei Nazareth (Paris, Bibl. nation. fonds grec 1209 s. XIV, fol. 36-44).

c. 1400. Björn: Itinerarium per Italiam et Palaestinam, per Hispaniam et Groenlandiam, welches noch Arn. Jona, Specimen. histor. de Islandia 154 (cf. F. Johannaeus, Ecclesiae Islandiae historia II, 395-7) vorgelegen hat, ist nun verloren (Werlauff, Symbolae 2).

269

270

271

272

c. 1400. Grethenius, Archimandrit: Pilgerfahrt in's heil. Land (russisch). A. 1. Kiew, Bibl. d. Kirchl. archaeol. Mus. 174 s. XV. B. Russischer Philolog. Bote 1885, No. 1, Separatabdr. Warschau, Semkewitsch, 1885, 107, VI (ed. Jac. Joh. Gorosanski). Französisch: Pèlerinage d. l'archimandrite Grethenios du couvent de la Sainte Vierge c. 1400 trad. par Mme. B. Khitrovo, Genève 1888, 165-91 (Soc. de l'Orient latin, Série géogr. V, Itinéraires Russes). C. Cf. Werke d. Kiewschen geistl. Acad. 1875, 1, 139-41; Nach273 richten d. Tscherinigowschen Erzbisthums 1875, No. 6, 181.

c. 1400. Απόδειξις περὶ τῶν ̔Ιεροσολύμων. 1. griech. u. lateinisch in Leo Allatius, Symmikta 80-102. 2. daraus bei Genesius, Venet. 1733, Append. No. 3, 32-40 und 3. Migne, Patrol. graeca 274 CXXXIII, 973-91 (cf. Petzholdt, Anz. 1862, 186).

c. 1400. Petrus de Alliaco: Imago mundi enthält einen Abschnitt: De Syria et ejus provinciis (I, cap. 19) u. De quantitate 275 terre promissionis (I, cap. 20).

1403-4, 1421-2, 1446-7. Ghillibert de Lannoy: Voyages et ambassades. A. 1. Brügge (Inventaire de la libr. de Bourgogne à Bruges fait en 1467; cf. Barrois, Bibl. prototyp. 1589; Fragm.). 2. Brüssel, a. 17747, jetzt 21522 s. XVI, fol. 59-122 u. b. Bibl. des Grafen G. de Lannoy s. XVI. 3. Cheltenham, 4077 s. XV. 4. Oxford, Bodlejana (woraus B 1). 5. Wellenia, (Bibl. d. Grafen Godolphin Welden; cf. Potvin 7, No. 3). B. 1. A Survey of Egypt undertaken in the year 1422 by sir Gilbert de Lannoy (englisch) ed. Webb in: Archaeologia Britannica 1827, XXI, 187, 281-444 (cf. Bullet. des annonces, Sciences géogr. XVII, 183—5); darin Pläne von Jaffa u. Accon. 2. Voyages et ambassades de messire Guillebert de Lannoy 1399-1450 publié par les soins de M. C. P. Serrure et d'après un manuscrit de sa bibliothèque ....; daran: Explication de quelques noms géographiques, glossaire et carte itinéraire des voyages de G. de Lannoy tracée par J. Lelewel, Mons, Hoyois, 1840, 8° (Publ. de la soc. des bibliophiles X). 3. Guillebert de Lannoy et ses voyages en 1413, 1414 et 1421 commentés en français et en polonais par Joachim Lelewel, Bruxelles 1845, 8° (auch Posen 1844); das Ganze ist nur ein Auszug, der die Reisen in Preussen, Litthauen u. Polen enthält. 4. Oeuvres de Ghillebert de Lannoy, voyageur, diplomate et moraliste

[ocr errors]

par Ch. Potvin avec des notes géogr. et une carte par J. C. Houzeau, Louvain 1878, 8o, 11—2, 60–161, 176 8 (cf. Souvenirs de Flandre Wallone 1882, II, 153; Revue critique 11 août 1884). C. Cf. Gachet,

« ZurückWeiter »