Abbildungen der Seite
PDF
EPUB

1498. Stephan Baumgartner. A. Nürnberg, Bibl. d. Germ. Mus. 369 s. XV, 40 (darin Ansichten d. Grabcapelle u. Jerusalems). 457 B. Auszug in RM. 518-21 u. R. 208-12.

1499. Jehan de Zillebeke: Voyage à Notre Dame de Lorette et à Jérusalem en 1499 per Jehan de Zeilbeck de Comines (Douai, Stadtbibliothek, No. 793 s. XVI, 4o; cf. Catalogue de la bibl. de la ville de Douay éd. Duthilloeul 264-5, No. 748; Catal. général des manuscrits des bibliothèques, Paris 1878, VI, 480—3, No. 793). Auszüge gaben Mone im Anz. für Kunde d. deutschen Vorzeit 1835, 458 275-6 u. St. Genois, Les voyageurs Belges I, 38-40.

1499. Zanobi della Vacchia: Viaggio ai Luoghi Santi. ,,Quemadmodum desiderat cervus ad fontes aquarum || Per Christum Dominum nostrum. Finis et explicit" (Florenz, Bibl. Riccard. 1923 459 s. XV; cf. Amat I, 220; Narducci, No. 62).

Saec. XV. Ablass in Jerusalem. „Dyt is dat aflat to 460 Jherusalem" (Wolfenbüttel, Cod. Helmst. 1130 s. XV, fol. 41-5).

Anleitung zur Reise nach Jerusalem. Item dornach XX welisch meil von ackre ligt daz dorf Nasareth || Item von Sutters XXIV meyl gen rom vnd herberg genug underwegen zu monteros ond zu den türken. Cunradus Riegg scripsit anno domini 1449 in die s. 461 Leonhardi" (München, Cgm. 841, s. XV, fol. 1—17; cf. ZDPV. 1881, 234). Benedictiones peregrinorum. „Deus in adjutorium meum intende || ut quos incolumes redire fecisti, tua facias protectione securos. Per eundem dominum nostrum. Amen " (München, Clm.

462 6007 s. XV, fol. 185).

Beschreibung des heil. Landes. „Hyr begynt dat hilghe 463 lant" (Wolfenbüttel, Cod. Helmst. 1293 s. XV, fol. 72-89).

Beschreibung des Tempels sambt dem Allerheiligsten Grab zu Jerusalem und andern daselbst umbligenden heil. 464 Stedt und ordten (S. Florian, XI, 575, 8o, 110 ff. N.).

Borhân ed-dîn Fezâri: Buch zur Erweckung der Sehnsucht nach Jerusalem zu ziehen (Paris, Bibl. nation. fonds arabe 465 836-8 s. XV).

....

Amadeus Bouerius: Libellus peregrinationis Terrae Sanctae. Am Anfang unvollständig: ..... ... „de magnis lapidibus marmoreis et preciosis fuit constructa. de omnibus istis facta est superius mentio maxime in quibus sancta sunt aliqua notabilia et sit finis presentis tractatus. Amen. Explicit libellus peregrinacionis totius terre sancte editus a Fratre Amadeo Bouerii ordinis minorum provincie

terre Delphinatus qui in terra sancta eum edidit et diversis ystoriis abstraxit" (Paris, Bibl. nation. fonds lat. 4826 s. XV).

"

466

Brevis descriptio Terrae Sanctae. Terra Sancta rei veritate egregia" (Wolfenbüttel, Cod. Helmst. 354 s. XV, fol. 292b-4a). 467 Bruchstück einer Pilgerschrift des XV. saec. (Korth im Anzeig. des germ. Mus. 1883, 316-8; nur ein Blatt ohne Angabe der Herkunft).

Benedetto Dandolo „patrizio Veneto che nella prima metà del secolo XV percorse la Siria ed altri paesi raccogliendo con zelo indefesso antiche medaglie" (Amat I, 220).

,,Daz ist dye andächtige processio dye die romischen pilgrein tuen in Jerusalem in dem Tempel des heyligen grabes mit versperter tüer" (München, Clm. a. 1805 fol. s. XV, fol. 42 || b. 14574, 40 s. XV, fol. 161-5 | c. 14909, 8° s. XV, fol. 67 [lat.]).

De civitate Hierusalem descriptionis libellus. „Hierusalem sancta quam sicut Deus elegit || In primis autem de his scribendis arbitror quae sunt accolis urbis communia" (Oxford, Bodl. Canon. 168 s. XV, 49 ff.).

De civitatibus Jerusalem et Babylon. „Rebecca consors fidei et benedictionis sancte Ysaac patriarche perducat ille qui est via, veritas et vita, Jesus Christus per secula benedictus" (Wolfenbüttel, Cod. Helmst. 237 s. XV, fol. 262—72).

De duabus civitatibus scil. Babilon et Jerusalem (Mainz, Stadtbibl. Cod. Carthus. 454, § 2, Sammelband s. XV, 8°; fehlte 1885; H. Prof. Dr. Koch).

De introitu peregrinorum. Ex quo divina dispositione laudabilis et plurimum meritoria peregrinatio usque modo non longe a templo Dominici sepulchri. Statim confluunt Sarratseni portantes victualia et alia necessaria ad vendendum" (München, Clm. 569 s. XV, fol. 182-4).

De passagio Terrae Sanctae (Trier, Stadtbibliothek 1217 [1324], § 12 s. XV) ist keine Reisebeschreibung, sondern nach des Herrn Stadtbibliothekars Dr. Keuffer gütiger Mittheilung eine zum Kreuzzuge auffordernde Bulle Pius II.

De patriarchatu et metropolitanis et eorum suffraganeis terre sancte ierusalem. Primo episcopus jerosolymitanus | nonnulli autem in monte Thabor qui sublimis est et arduus, quo Dominus transfiguratus est." Hierauf folgt ohne Rubrik sofort: „De portis, que erant in muro civitatis Jerusalem" (München, Clm. 721 s. XV, fol. 71b-3; N.).

468

469

470

471

472

473

474

475

476

De peregrinatione quomodo debet fieri cum exemplo. Peregrinatio debet esse tacens ab ociosis verbis et malis Electis autem ad gloriam: hospes fui et collegistis me Jo. venite benedicti etc. ..... hec de peregrinatione" (München, Clm. 17628 477 s. XV, fol. 320).

De peregrino, deutsche Versification (Köln, Bibl. der drei Gymnasien 223 s. XV, 4o (über 200 Blätter); das Werk ist mystisch478 allegorischen Inhalts (H. Prof. Dr. Düntzer in Köln).

De regnis ultramarinis. „De duodecim regnis ultramarinis et primo de regno Cathay Greci, Armeni, Iacobini, Nestorini et Sarraceni habentes linguam Arabicam. Servitium ecclesie faciunt in 479 Greco" (Wolfenbüttel, Cod. Aug. 18, 2 qu. s. XV, fol. 72b).

De situ Terrae Sanctae. „Josephus vero latitudinem et latitudinem (sic) terre s. etc. || Explicit tractatus notabilissimus de situ terre sancte. Benedictum sit dulcissimum nomen domini J. Chr. etc. 480 Amen" (Wolfenbüttel, Cod. Aug. 18, 2 qu. s. XV, fol. 72a-b).

De Terra Sancta. „Jerusalem metropolis civitatum Juda sita est in medio mundi || metropolis australium autem est Caselen481 sis“ (München, Clm. 18768 s. XV, fol. 245—6).

De Terra Sancta. ,, Sarraceni possident terram sanctam, arguunt ex hoc suam legem et non Judeorum que autem non videatur eterna sunt eximia ex fortalicio fidei" (Wolfenbüttel, Cod. 482 Helmst. 442 s. XV, fol. 89a — b).

[ocr errors]

Declaration de tous les lieux ou il y a pardons en la Terre Saincte et les oraisons qu'on dit en aucuns desdits lieux. Et premierement au port de Jaffe quand on est descendu en la terre y a planiere remission et la on dit le psealme qui ensuyt || Dessoulz la ditte eglise y a une chapelle ou la vierge Marie alloit souvent contempler . son enfant .... sept ans et sept quarantaines Hymnus Gaude.... per Christum Dominum nostrum. Amen“ (Paris, Bibl. nation. fonds franç. 6110 s. XV, also ähnlich den Peregrinationes 483 T. Sanctae).

....

[ocr errors]

Descriptio Jerosolimitana (Wolfenbüttel, Cod. Helmst. 552 484 s. XV, fol. 261-2; ist asketischen Inhalts).

Descriptio locorum Terrae Sanctae et iter et via ad S. Catharinam (Mainz, Stadtbibl., No. 239; wird nur in einem alten Catalog d. Codd. Carthus. erwähnt und ist 1885 nicht 485 zu finden gewesen; H. Prof. Dr. Koch).

Descriptio Palestinae incerti auctoris. „Primo cura austrum.... declinando est || istis facta est .... superius maxime

in quibus facta sunt aliqua notabilia" (St. Petersburg, Oeffentl. Bibl., 8° chart. No. 3, in Pertz, Archiv XI, 803 fälschlich [ante 1522] angesetzt, gehört nach Herrn v. Chitrowo offenbar in d. s. XV).

„Von

486

Descriptio quorundam locorum sacrorum. Wetania VI pogenschus genn auffgang der sunn || Von sand Jacobs templ pis zu dem tör gein samaria wertz sind 4388 schrit etc. Amen. Et sic est finis" (München, Clm. 14909 s. XV, fol. 73–80); mit diesem Abschnitt identisch ist der bezügliche aus No. 14574 s. XV. 487

Descriptio terre promissionis. Civitas Achonensis nunquam fuit de terra sancta | Licet arena sit levis et feratur tumulatione sicud nix apud nos" (München, Clm. 215 s. XV, fol. 45). 488 Descriptio Terrae Sanctae (Minz, Stadtbibl. Cod. Carthus. 272 s. XV; fehlte 1885; H. Prof. Dr. Koch).

[ocr errors]

Descriptio Terrae Sanctae. Sicud (sic) audiuimus sic videmus in Ciuitate Domini virtutem in Ciuitate Dei" (Utrecht, Univers. 285 s. XV).

Descriptio Terrae Sanctae. oriente erat primum regnum.“ De patriarchatu et metropolitanis et eorum suffraganeis terrae sanctae || (fol. 88v) cujus intercessio me Vlricum Onsorg scriptorem hujus libri commendet omnipotenti deo. amen. Christoferus presbiter 1417 in monte syon" (München, Clm. 721 s. XV, fol. 71v-8v).

Unter einer Landkarte: „In Der eigentliche Tractat fol. 71 v:

[ocr errors]

Descriptio Terrae Sanctae. (R)Egius David propheta, in cujus psalmodiis nunc laboro | ut heredes veri ausi vix lamento et lacrimabiliter in ea capita. Finis. Laus christo ihesu 1478 conscripta per d. d. W. de Aquisgrano etc." (Frankfurt a. M., Stadtbibl. Praedicat. 1277 Miscell. s. XV, fol. 1-51a; H. Prof. Dr. Koch).

[ocr errors]

Die heiligen Orte in u. um Jerusalem. Hienach vindet man dy fart von Venedig gam heiligen grab zu Jerusalem || Und ist darnach von den heiligen vätern und bäbsten bestätt und confirmiert" (München, Cgm. 3890 s. XV, fol. 211—6).

[ocr errors]

Die heil. Plätze. Item des ersten so man zu Iaffa an das land steigt || so sprach vnser Herr dz wer das mittel d. welt" (Gotha, A. 26 chart. s. XV, fol. 396; dort auch 401 ff.: „Wann Jerusalem benannt stet ist"; cf. Jacobs u. Ukert, Beitr. zur älteren Litteratur, Leipzig I, 1835, 445).

Die heil. stätten in Jerusalem u. ihre umgebungen. ,,Item dez ersten ist ze merken, daz von Jaffa bis gen Jerusalem || Item und ander stet fill, da wir nit hin chomen könden“ (München, Cgm. 736 s. XV, fol. 87-91).

489

490

491

492

493

494

495

Die heiligen stätten u. die Ablässe zu Jerusalem. Die heiligen stet und genad und der antlas in dem heiligen lant zu Jerusalem da die zwen junger Christum erchanten do er in daz 496 prat prach" (München, Cgm. 1113 s. XV, fol. 93-5).

Die reigerung (sic) vff dem wege gen Jherusalem zu. Regimen ad Terram Sanctam. „Zu dem Ersten solt ir gesehen von der lufft wegen" (München, Clm. 441, fol. 188 s. XV). Der Codex, welcher früher im Besitz Hartmann Schedels sich befand, 497 enthält nur Sanitätsvorschriften für die Jerusalemfahrt.

[ocr errors]

Distributio locorum circa urbem Hierosolyma et in ea, quae Christus aut Maria aut discipuli signaverunt aliquo facto. Ἐπειδὴ ζητᾶται ἀκριβῶς | αὐτοῦ πλη .....“ (unvollständig. Leyden, 498 Cod. Voss. graec. 13, 8o s. XV, fol. 69-101; H. Prof. Dr. Du Rieu). Dit syn die heilige stede, die welke men siet ende versuect int heilige lant ouer meer, tot Jherusalem ende opten wech daer omtrent (Leylen, Bibl. des Prof. Dr. J. G. R. Acquoy; Mittheil. 499 des Herrn Dr. W. Wybrands †).

99 Dit synt die heilige stede des heiligen lants van ouer mer vnd der mennichfoldicheit des aflaetz || Item van arabien zto sinte katherinen twe duc.; vnd XXVII gr. maecht eynen duc." A. Mainz, Bibl. des Herrn Pfarrer a. D. Jacqueré. B. Conrady, Vier rheinische Palästina - Pilgerschriften, 72-181 (cf. 49-52). C. Zuerst erwähnt in Bibliogr. advers., Haag 1878, IV, 16 ff; van der Linde, Gutenberg, Stuttgart 1878, 103 Anmerk. Als Abfassungszeit macht Conrady c. 1473, als Autor einen Mann aus Alst wahrscheinlich. Diesem Werkchen ist auch (Conrady 297-301; cf. 51 u. 290—7) eine ärztliche Pilgeranweisung beigefügt: „Regimen vestrum in principium itinerationis aut peregrinationis et in ipsis. In principio bonum est flebothomari || Mencionem Gal(i)enus 2o de regim. 500 sanitatis etc."

Epitaphium Christi in Jerusalem. „Sum Deus ex evo, carnes sumpsi sine n. Pro te plagatus pro me tu terge reatus. 501 Finit foeliciter" (München, Clm. 6007 s. XV, fol. 121).

Excerpta varia e Gregorio Nazianzeno, Joanne (Chrysostomo?) et quaestiones morales, item de versione Bibliorum a LXX interpretibus et de locis Aegypti et Palaestinae (Rom, Palatina cod. lat. 502 191 s. XV, fol. 6, 4o).

Louis de la Fontaine, seigneur de Salmonsart, soll eine Beschreibung seiner Reise nach Palästina hinterlassen haben (Leng508 herand éd. Menilglaise XIII).

« ZurückWeiter »