Abbildungen der Seite
PDF
EPUB

ET NOTE

IN SATIRAM NONAM.

VARIE LECTIONES. 2. Occurris, 11. — seu 60.

[ocr errors]

NOTE. 1. Nævolus, draucus, forte idem, cujus meminit Mart. I, 98; III, 71, 95; IV, 84, nisi hic est dives ille Nævolus, qui II, 46, memoratur. - Fronte obducta tenebris, nube quasi tristitiæ, hoc est, tristi, in rugas (conf. vs. 9), sed magis ad mœstitiam, quam severitatem, contracta. Marsya, seu Marsyas, victus in certamine musico ab Apolline, qui pellem ei detraxisse dicitur. 2 Faceta autem comparatio est, cui conferatur locus non minus lepidus Horat. Sat. I, 6, 120, 121.

VAR. 3. Vultu est, 19. Deprehensus, 15, 19, 45, 47.

NOT. 3. Vultu mesto. Idem

Boileau, Sat. III, vs. 1 et seq.

quoque

exordium sibi sumpsit nostras

Quel sujet inconnu vous trouble et vous altère ?

«D'où vous vient aujourd'hui cet air sombre et sévère,

«Et ce visage enfin plus pâle qu'un rentier

« A l'aspect d'un arrêt qui retranche un quartier.»

VAR. 4. Navola, 20. Rabula, 1.

ED.

NOT. 4. Ravola, a facto nominis etymologiam sumpsit poeta; vet. Schol. putans forte, Ravolæ nomine designari rabulam, vel ravulum, seu ravum, hoc est, raucum. Rhodopes fictum nomen, ut Ravola, et ductum, ut putant, a famosa illa meretrice, quæ, quum Amasidis temporibus Sami apud Iadmonem cum Æsopo serviisset, a Xantho in Egyptum abducta, et redempta a Charaxo, Sapphus fratre, tantum ibi

Ut apud Quintil. X, 3; Horat. Epod. XIII, 5, et Senec. ad Marc. I. Conf. Heins. ad Ovid. Ep. Her. XXI, 165, et Wernsdorf. Poet. Lat. minor. tom. IV, pag. 260.

Vid. Muncker. ad Hygin. fab. 165; Burm. ad Ovid. Met. VI, 400;

Salmas. ad Solin. pag. 84 et 784; Wessel. ad Diod. III, 58; Heyn. ad Apollod. I, 4, 2, et Schweigh. ad Athen. XIV, 7, inpr. Boettiger. in Wielandi Museo Attico, tom. I, P. II, p. 285358, et Creuzer's Symbolik, tom. II, pag. 38 seq.

quæstum fecit, ut et pyramidem curaverit exstruendam, et donaria Delphos miserit; vid. Herodot. II, 134, 135; Strabon. XVII; Plin. XXXVI, 12 (ubi Rhodope, non, ut Græcis, Pedig vocatur; Ροδόπας Tivas, apud Lucian. de Saltat. cap. 2); et Ælian. V. H. XIII, 33, ubi cf. Perizon. Rhodopes inguina terere, ut lambere, lingere, fellare, 2ɛixa, uda barba obscœnum libidinis genus. Vid. II, 49; Catull. LXXX, 6,8; Martial. I, 9, 1; I, 78, 6; II, 50; III, 81; VII, 66.

I

Nor. 5. Quomodo hic versus cum antecedd. cohæret? Nonnulli sic expediunt nexum : Non mirum est, Ravolam, vel te ipsum, si tale facinus commiseris, tristem esse ob pœnam, quam dederis, vel pœnam metuere, quum etiam servi non nisi dulciaria lambentes puniantur. Alii præeunte Schol. ita: servo, placentas lambenti, colaphum impingimus; at ingenuo, feminarum lambenti inguina, hoc est, fellanti, ignoscimus : adeoque non est, quod turpitudo aliqua pudoris tibi caussa sit aut timoris. Conf. XI, 174 seq Hanc rationem illi prætulerim, etsi utraque dura est, et versum fere excidisse suspicari possis. Nodum vero non solvit Ach. cujus nota est : «Prior explicatio, etsi non sine difficultate superest (nam, ut ad hunc sensum perveniamus, multa sunt suppienda), potior nobis visa est, et altera sensu communi carere. Illam duobus præced. versibus sic aptamus: Quid tibi.............. barba, dum eam fellat? et certe ei timendum erat; nam nos colaphum incutimus lambenti crustula servo (satis jocosa comparatio); quid igitur ei deprehenso a marito, vel ab alio zelotypo mœcho eveniet mitius, nisi ut fuste aut fenestra plectatur? Omnis hujus loci sal et facetia in ellipsi constat (nam, ut opinor, alludit ad sui ævi jocosam hujus generis historiam ), et in comparatione crustulorum cum inguinibus feminæ. Hic autem versus fortasse interpolatus est, et salvo sensu totus ejiciendus videtur. » Colaphum incutere (èvтpí¤etv xovdúλcus, die Knöchel einreiben), alapam pugno dare non nisi domini solebant servis, qui nonnunquam et os præbere, buccas inflatas porrigere, jubebantur, ut ictus mollior certiorque esset; quod summæ ignominiæ genus forsan respexit etiam poeta, VI, 43. Conf. Hemsterh. ad Luciani Prometh. c. 10, p. 195. Tollius ad Longin. seu 43, pag. 232; Burm. ad Petron. c. 44, pag. 205; Bottigeri Sabina, pag. 278, 279. — Crustula placentas, dulciaria, ut apud Horat. Satir. I, 1, 25. Servius dicit, crustum esse eorum, quæ comedantur, crustam eorum, quæ non comedantur, verb. causs. marmoris; Brit.

Nor. 6. Hac facie, qua tu es. — Crepereius qui fuerit, vel qui significetur, ignoramus, etsi luxuriosum nepotem innui verborum nexus docet. Laudatur M. Crepereius, ex acerrima familia equestri et disciplina, in Cicer. Verr. I, 10, et Crepereius Calpurnianus, Lucian. tom. I,

Schurzfleisch. laudat Rigalt. ad Artemidor. pag. 51, et Nunnes. ad

Phrynich. pag. 34, qui libri non sunt mihi in manibus.

pag. 671. Quidam, nescio qua auctoritate ac fide, nostro Crepereio dicunt cognomen fuisse Pollioni, cujus luxuria infra XI, 43, notatur.

Nor. 7. Præstare, pendere, triplicem usuram, triplo majorem, quam quæ legibus permissa et usu recepta est. Ed.

Nor. 8. Fatuos, stultos, qui pecuniam ei crederent non reddituro.

VAR. 9. Unde repente Tot rugas elegantius et haud dubie recte, judice Heins. ad Ovid. Her. Ep. XII, 84, ubi hunc loquendi modum pluribus exemplis firmavit.

NOT. 9. Ruga tam ad tristitiam referri possunt, quam ad senectutem, propter impurum vitæ genus ocius obrepentem. Vide ad vs. 2, 16 seq. et 129. Modico, exigua re, modicis opibus.

NoT. 10. Agebas equitem, hoc est, agebas partes divitis hominis, ejus personam ferebas, vernam, quum tamen verna esses. Ita vulgo interpretantur: sed tum verna scribendum. Verna etiam adjective dicitur, ut vernula, et hoc loco non ad servilem tantum Nævoli conditionem, sed ad scurrilem quoque dicacitatem referri potest: nam vernæ, hoc est, servi ex ancillis domi nati, a dominis mitius ceteris tractabantur, et tum facetiores, tum procaciores esse solebant; unde vernile dictum, verniles blanditiae, vernilitas, verniliter, vernula urbanitas. Confer verba sequentia, et de Navolo equite, si idem est, Martial. III, 95, 10. Sed quia Nævolus noster pauper fuit (vid. vs. 135 seq.), alius videtur fuisse (nisi olim eum divitem fuisse censeas), et forsan verna eques, hoc loco, est potius filius equitis, e serva genitus, ut apud Martial. I, 85:

Uxorem habendam non putat Quirinalis,
Quum vult habere filios; et invenit,

Quo possit istud more: futuit ancillas,
Domumque et agros implet equitibus vernis.

VAR. 11. Inter, 24.

Nor. 11. Vehemens, acer, salibus intra pomaria natis, qui Cic. ad Div. IX, 15, urbani sales et nobis Städterwitz dicuntur, facetiæ, quales esse solent hominum in urbe liberaliter educatorum. ' Pomarium h. loc. pro ipsa Urbe, vel muro positum : propria verbi vis nota ex Liv. I, 44; Gell. XIII, 14, et Varr. L. L. IV, 32.

Nor. 13. Silva coma, comarum, ut Gall. une forêt de cheveux, et Germ. ein Wald von Haaren, buschige Haare, hoc est, crines incompti, crispi et perplexi; aùañéo xízıvot, apud Theocr. XIV, 4. — Horrida silva coma, crines erecti: nam horrere et opisov proprie dicuntur, quæ

Couf. Quintil. VI, 3, § 17, et 102-105. Ernesti clav. Cic. vid. urbanitas et urbanus.

erecta, sunt vel eminent, ut segetes, arma, pili, setæ; vide ad Sil. I, 423, et Heyne ad Virg. Æneid. X, 237. Coma sicca, ut apud Martial. X, 72, 11, cui opponitur maaida, hoc est, unguentis delibuta.

[ocr errors]

VAR. 14. Brustia præstabat calidi circum fascia visci, 8. Bruccia præstabat calidi tibi fascia visci, 9, a m. sec. Bruccida, etc. 9, a m. pr. Bruttia præstabat calida tibi fascea visci, post vs. 11, et præstabat calidi circumlita fascia visci, post vs. 14, legitur in Cod. Putean. Hinc Bruttia præstabat calidi tibi fascia visci, 70, 76, 82, ex probabili emend. Salmasii. Præstabat calidi tibi Bruscia fascia visci, 75. Pithæus, Bruscia, sive fascia, sive ascia ex brusco (de quo vid. Plin. XVI, 16), scribendum arbitrabatur, sed nihil pro comperto affirmare audebat. Præstabat caldi circumlia fascia visci, 10–12, 14—27, 45, 55, 57, 59, 60, 65, 77 et omnes Codd. Paris. præter Put. e quibas has lectiones revocavit male Ach. Præstabit calidi circumlita fascia visci, 46— 50, 54, 58, 61–69, 71–73.

[ocr errors]

NOT. 13-14. Nitor in cute, qualem præstabat tibi viscus, pix. - Bruttia fascia calidi visci, pro fascia Bruttii visci, hoc est, repleta Bruttia pice (epith. orn.). Hæc pix laudatur Plin. XVI, 11; XXIV, 7, et passim medicis Græcis, qui eam Bpuríav appellant. 2—— - Lucian. in Alex. 5, Pseudom. c. 21 : Τοῦτο τὸ κολλύριον σκευαστόν ἐστιν ἐκ πίττης Βρυττίας καὶ ἀσφάλτου καὶ κηροῦ καὶ μαστίχης. Εν.

Nor. 15. Fruticante, horrido, buschig, struppig, ut fere vs. 13, silva

coma.

Nor. 16. Macies, tamquam veteris ægri, valetudinarii, qui diuturno morbo implicitus est et urgetur.

VAR. 17. Torquet, 15, 23, et MS. Cantabrig. vide Vakef. ad Lucret. III, 930.

Nor. 17. Quarta dies, quartana febris. — Olim, jam diu (ut VI, 346), domestica, familiaris, solita, eingenistet.

VAR. 18. Deprehendas, 14, 15, 17, 19, 24, 45, 50. Ita et y. 19.

Nor. 18-20. Comparant Plin. XI, 37 « Frons homini lætitiæ et hilaritatis, severitatis et tristitiæ index. » Cic. de Orat. III, « Imago animi vultus est, indices oculi; » et al.

Nor. 19. Utrumque, et lætum, et tristem.

VAR. 22. Ganymedis, scil. fanum, 13, et ita corrig. Valla et Flavius Conject. c. 72. At Ganymedi templum fuisse Romæ, haud legere memini, Ganymeden pro Canymedem recepi ex 17. Plerique interpretes et Heins. ad Ovid. Met.

12,

Vid. ad II, et Salmas. ad 2 Conf. Bochart. Geograph. Sacr. Tertull, de Pallio, p. 243.

pag. 660.

IV, 46, jungunt Ganymedem Pacis, putantque ita dici Pacis templum, quod
in eo Ganymedes, sive ejus simulacrum fuerit, quod colligunt ex prava lec-
tione Martial. VII, 73, 4. Siye cupis pace, seu Ganymede coli. In melioribus
ibi libris legitur: Sive cupis Paphien, seu Ganymede cales.

[ocr errors]

NOT. 22. Ut repeto memoria, quantum memini, quod recordor, (vid.
Heinsius ad Ovid. Epist. Her. V, 113.) In templis quoque et ad illa,
inpr. Isidis ac Cybeles, sæpe stupra aliaque flagitia commissa esse, jam
vidimus VI, 308 seq. 489 « Apud Isiacæ sacraria lenæ, » et alibi. Confer
vs. 24, Tertull. Apolog. cap. 15; Ovid. Am. II, 2, et al. Ganymeden,
ejus statuam vel effigiem in templo Jovis; hoc loc. pro templo hoc Jovis,
ut mox Cererem pro templo Cereris. Lactant. de Falsa Relig., I, « Imago,
inquit, catamiti et effigies aquilæ cur ante pedes Jovis ponuntur in tem-
plis et cum ipso pariter adorantur, nisi ut nefandi sceleris ac stupri me-
moria maneat in æternum. » Vetus Schol. « Statuæ, ad quas conveniebant
cinadi. Ganymedes quoque catamitus, ut Nævolus, et Jupiter, in
cujus templo statua Ganymedis fuit, notissimus mœchorum (v. VI, 59).

u

VAR. 23. Avectæ, 21. Adductæ, 19, a m. pr. -
-sacrata malebat Lubinus.
Secreta salacia (obscœna vel ad libidinem stimulantia) legendum censebat
H. Vales. Recte, opinor.

[ocr errors]

ad vs. 22.

-

-

De illo vid. Plaut. Men. I, 2, 34; Lactant. I, 11, et Festus, vid. catamitus.

« ZurückWeiter »