fuga, (1) fortunâ tum urbis crimen affirmante, senatum adiit. Transire Tiberim, inquit, Patres, et intrare, si possim, castra hostium volo: non prædo, nec populationum invicem ultor. Majus, si dii juvant, in animo est facinus. II. Approbant Patres abdito intrà vestem ferro, proficiscitur. Ubi eò venit, in confertissimâ turbâ propè regium tribunal constitit. Ibi cùm stipendium, fortè militibus daretur, et scriba cum rege sedens pari fere ornatu multa ageret, eum milites vulgò adirent; timens. sciscitari uter Porsena esset, ne ignorando regem semetipse aperiret quis esset, (2) quò temerè traxit fortuna facinus, scribam pro rege obtruncat. Vadentem indè quâ per trepidam turbam cruento mucrone sibi ipse fecerat viam cùm, concursu ad clamorem facto, comprehensum regii satellites retraxissent, ante tribunal regis destitutus, tum quoque inter tantas fortunæ minas metuendus magis quàm metuens, Romanus sum, inquit, civis C. Mucium vo cant; hostis hostem occidere volui; nec ad mortem minùs animi est quàm fuit ad cædem. Et facere et (3) pati fortia, Romanum est. Nec unus in te ego hos animos gessi: longus post me ordo est idem petentium decus. Proindè in hoc discrimen, si juvat, accingere; ut in singulas horas (4) capite dimices tuo ferrum hostemque in vestibula habeas regia. Hoc tibi juventus Romana indicimus bellum. Nullam aciem, nullum prælium timueris; uni tibi, et cum singulis res erit. (Fortuna tum urbis) Quòd status urbis obsessæ et ad summam inopiam redacta hanc criminationem probabilem faceret. a (Quo temerè ) Scribam obtruncat in quem non consilio, aut judicio, şed temerario fortunæ im pulsu actus est. 3 (Pati fortia) Pati ea quæ non possit tolerare nisi fortis et constantis animi vir. 4(Capite dimices tuo) In periculum de vitâ tuả venias. III. Cùm rex simul irâ incensus, periculoque conterritus, circumdari ignes minitabundus juberet, nisi expromeret properè quas insidiarum sibi minas per ambages jaceret en tibi, inquit, ut sentias quàm vile corpus sit iis qui magnam gloriam vident; dextramque accenso ad sacrificium foculo injicit; quam cùm velut alienato ab sensu torreret animo; (5) propè attonitus miraculo rex, cùm ab sede suâ prosiluisset, amoverique ab altaribus juvenem jussisset. Tu verò abi, inquit, in te magis quàm in me hostilia ausus. Juberem macte virtute esse si pro mea patria ista virtus staret. Nunc (6) jure belli liberum te, intactum, inviolatumque hinc dimitto. IV. Tum Mucius, quasi remunerans meritum: Quandoquidem, inquit, est apud te virtuti honos; ut beneficio tuleris à me, quod minis nequisti; trecenti conjuravimus principes juventutis Romanæ ; ut in te hâc viâ grassaremur. Mea prima sors fuit: cæteri, ut cuique ceciderit primo, quoad te opportunum fortuna dederit, suo quisque tempore aderunt. V. Mucium dimissum, cui posteà (7) Scævolæ à clade dextræ manûs cognomen inditum, legati à Porsena Romam sequuti sunt. Adeò moverat eum et primi periculi casus, quo nihil se præter errorem insidiatoris texisset et subeunda dimicatio toties, quot conjurati superessent, ut pacis conditiones ultrò ferret Romanis. Jactatum in conditionibus nequicquam de Tarquiniis in regnum restituendis, 5 (Propè attonitus) Attonitus, si vim verbi spectes est is qui fulmine afflatus est qui proindè corpore et animo immobilis stupet. Itaque significantior illa vox est, quam hæc nostra , quæ tamen ab ea originem ducit, étonné. 6(Jure belli liberum) Immunem ab iis quæ in te mihi jure belli licerent. 7(Scævolæ) Quia amisså dextrâ manu, læva uti cogebatur,vocatus estScavola.Sceva enim, seu.scœvola, is est qui sinistra manu pro dextra utitur, magis quia id negare ipse nequiverat Tarquiniis, quàm quòd negatum ii sibi ab Romanis ignoraret. De agro Veientibus restituendo impetratum expressaque necessitas obsides dandi Romanis, si Janiculo præsidium deduci vellent. His conditionibus compositâ pace, exercitum ab Janiculo deduxit Porsena, et agro Romano excessit. Patres C. Mucio virtutis causâ trans Tiberim agrum dono dedêre, quæ posteà sunt Mucia prata appellata. NARRAT LO XI. 《་ Cloliæ factum memorabile. U.c.246. Inter obsides, quos Porsena à Romanis accepit a.C. 506. erat Clelia virgo nobilis, quæ deceptis custodibus equo, quem fors dederat, noctù per Tiberim ad suos tranavit, et cùm reddita esset Porsenæ per legatos repetenti, honorificè remissa est, et equestri statud donata. HONORATA virorum virtute, fœminæ quo que ad publica decora excitate. Cloelia virgo una ex obsidibus, cùm castra Etruscorum fortè procul ripa Tiberis locata essent, frustrata custodes, dux agminis virginum inter tela hostium Tiberim tranavit: sospitesque omnes Romam ad propinquos restituit. Quod ubi regi nuntiatum est, primò incensus irâ oratores Romam misit ad Cloeliam obsidem deposcentdam; alias haud magni facere: deinde in admirationem versus. Supra Coclites, Muciosque dicere id facinus esse; et præ se ferre, quem• admodum, si non dedatur obses, pro rupto se fædus habiturum : sic deditam, inviolatam ad suos remissurum. II. Utrinque constitit fides et Romani pig. nus pacis ex fœdere restituerunt, et apud re I gem Etruscum non tuta solùm, sed honorata (Parte obsidum) Id ipsi obsides non poterant, est, parte dimidiâ. quin probarent. 2 (Probabile) Quod NARRATIO XIII. Secessio plebis in Montem sacrum. Cùm populus à patribus sacrum in Montem seces- U.c, 260. sisset, quòd tributum non toleraret, nec revocari a. J. 492. posset, missus ad eum Menenius Agrippa, qui nihil aliud ad eum flectendum, quàm fabulam, adhibuit, quá auditá populus regressus est. INDIGN NDIGNATA plebs ob rejectam Valerii relationem de nexis propter æs alienum, Sicinio quodam auctore, injussu consulum in (1) sacrum Montem secessisse, trans Anienem amnem tria ab urbe millia passuum, ea frequentior fama est quàm, cujus Piso auctor est, in Aventinum secessionem factam esse. Ibi, sine ullo duce, vallo fossâque communitis castris, quieti, rem nullam nisi necessariam ad victum 1 (Sacrum montem ) rat plebes, cùm rediret in Ex eo ipso facto sic cog- urbem, consecravit, vel nominatum, quia in eum quia in eo condita sacrata locum, in quo consede lex. sumendo, per aliquot dies neque lacessití, neque laceşsentes, sese tenuêre. Pavor ingens in urbe, metuque mutuo suspensa erant omnia. Timere relicta ab suis plebes violentiam Patrum, timere Patres residem in urbe plebem; incerti, manere eam an abire mallent. Quandiù autem tranquillam secesserit quæ multitudinem fore? Quid futurum deinde, si quod externum interim bellum existat nullam profectò, nisi in concordia civium spem reliquam ducere: eam per æqua, per iniqua reconciliandam civitati esse. II. Placuit igitur oratorem ad plebem mitti Menenium Agrippam, facundum virum, et, quòd indè (2) oriundus erat, Plebi carum. Is intromissus in castra, prisco illo dicendi et horrido modo, nihil aliud quàm hoc narrasse fertur. Tempore quo in homine non, ut nunc, omnia in unum consentiebant, sed singulis menbris suum cuiqué consilium, suus sermo fuerat, indignatas reliquas partes; suâ curâ, suo laboreac ministerio ventri omnia quæri : ventrem in medio quietum nihil aliud quàm datis voluptatibus frui. Conspirasse indè, ne manus ad os cibum ferrent, nec os acciperet datum, nec dentes conficerent; hac irâ dum ventrem fame domare vellent, ipsa unà membra totumque corpus ad extremam tabem venisse. Indè apparuisse ventris haud ministerium esse : segne nec magis ali, quàm alere eum; reddentem in omnes corporis partes hunc quo vivimus vigemusque, divisum pariter in venas maturum confecto cibo sanguinem. Comparando hinc quam intestina corporis seditio similis esset iræ plebis in Patres, flexisse mentes hominum. quoque 2 (Inde oriundus erat) Nimirum ex plebe. Atqui tamen consulatum gesserat; undè certo colligitur eum patricium fuisse. Solis enim tum patriciis pa tebat consulatus. At potuit ex eorum esse numero, quos ex equestri gradu in senatum Brutus allegisse dicitur. |