Abbildungen der Seite
PDF
EPUB

meriti essent « illos 13 eo potissimum anno patriam liberatam, patrem liberatorem, consulatum ortum ex domo Junia 14, Patres, plebem, quicquid Deorum hominumque Romanorum 15 esset induxisse in animum ut superbo quondam regi 16, tum infesto exsuli proderent. >> Consules in sedem processere suam, missique lictores ad sumendum supplicium: nudatos virgis cædunt securique feriunt, cum inter 17 omne tempus pater vultusque et os 18 ejus spectaculo esset, eminente animo patrio inter publicæ pœnæ ministerium. Secundum pœnam nocentium, ut in utramque partem arcendis sceleribus 19 exemplum nobile esset, præmium indici pecunia ex ærario, libertas et civitas data.

XVIII

(Lib. II, c. III, IV, V.

Trait héroïque d'Horatius Coclès.

(An de Rome 246; 508 av. J.-C.)

Tarquin, furieux de l'échec de la conspiration, fit appel au concours des peuples voisins. Attaqué par les Tarquiniens et les Véiens, Brutus les défit; mais il perit dans la bataille. Porsenna, roi de Clusium, s'arma à son tour en faveur des Tarquins et s'avança jusqu'au Janicule. Le courage d'Horatius Cocles lui ferma le Tibre. Pendant que derrière lui on coupait le pont de bois, Horatius soutint seul le choc des Étrusques, puis il se jeta tout armé dans le fleuve et rejoignit les siens à la nage.

2

Tarquinii ad Lartem Porsennam, Clusinum regem,

[ocr errors]

18.

amovendus, « aurait dû » être éloi- | qui quondam superbus rex fuisset, gné. 13. Construisez: illos innunc (voy. Rem. 111) infestus exsul duxisse in animum ut proderent esset. 17. Inter, durant. patriam...-14.Domo Junia. Mai- Vullus et os, l'expression des yeux son, famille des Junius, à laquelle et de la bouche. 19. Arcendis appartenait Brutus (Brutus n'était sceleribus, voy. Rem. 61. qu'un surnom). 15. Romanorum se rapporte aussi à Deorum. Superbo quondam regi, etc.

XVIII, 1. Lars ou Lar était le nom des rois étrusques. 2. Clusieinum, de Clusium, ville florissante

16.

perfugerant. Porsenna, cum esse regem Romæ 3, 3. tum Etruscæ gentis regem amplum Tuscis ratus, Romam infesto exercitu venit. Cum hostes adessent, pro se quisque in urbem ex agris demigrant, urbem ipsam sæpiunt præsidiis. Alia muris, alia Tiberi objecto videbantur tuta; pons sublicius 5 iter pæne hostibus dedit", ni unus vir fuisset, Horatius Cocles: id munimentum illo die fortuna urbis Romanæ habuit. Qui positus forte n statione pontis 8 cum captum repentino impetu Jamculum atque inde citatos 10 decurrere hostes vidisset trepidamque turbam suorum arma ordinesque relinquere, reprehensans singulos, obsistens, obtestansqu Deum et hominum fidem, testabatur nequiquam deserto præsidio eos fugere : « Si transitum pontem 11 a tergo reliquissent, jam plus hostium in Palatio Capitolioque quam in Janiculo fore. Itaque monere 12, prædicere ut pontem ferro, igni, quacumque vi possint 15 interrumpant; se impetum hostium, quantum corpore uno posset obsisti, excepturum. » Vadit inde in primum aditum pontis, insignisque inter conspecta cedentium pugnæ 14 terga obversis comminus ad ineundum prælium

de l'Étrurie, anc. Camers, auj.¦ dit, në... « faillit donner passage Chiusi. Les Tarquins étaient ori- (et aurait en effet donné passage), ginaires de l'Étrurie. 3. Cum si..... 7. Id, attraction pour esse regem Romæ, etc. L'adjec- eum. 8. Statione pontis, le tif amplum (<«< honorable ») ne poste qui était à l'entrée du pont. se rapporte pour le sens qu'à la seconde partie de la proposition (tum Etruscæ gentis regem); avec la première partie (esse regem Romæ) il faut suppléer l'idée générale de bonum, utile.-4. Infesto exercitu, voy. Rem. 69. 5. Pons sublicius, pont de bois jeté sur le Tibre sous Ancus Marcius, et servant de communication entre Rome et le Janicule. 6. Iter pæne de

--

10.

9. Janiculum. Colline sur la rive droite du Tibre, qui avait été fortifiée afin de mettre Rome à l'abri du côté de l'Etrurie. Citatos citato gradu, voy. Rem.· 26.- 11. Transitum pontem, le pont une fois traversé par eux. 12. Monere (se). 13. Possint.... posset, voy. Rem. 111. 14. Cedentium pugnæ, « de ceux qui se retiraient devant la bataille, » voy.

[ocr errors]

armis 15, ipso miraculo audaciæ obstupefecit hostes. Duos tamen cum eo pudor tenuit, Sp. Lartium ae T. Herminium, ambos claros genere factisque. Cum his primam periculi procellam et quod tumultuosissimum pugnæ erat parumper sustinuit; deinde eos quoque ipsos, exigua parte pontis relicta, revocantibus qui rescindebant, cedere in tutum coegit. Circumferens inde truces minaciter oculos ad proceres Etruscorum, nunc singulos provocare, nunc 16 increpare omnes : << Servitia 17 regum superborum, suæ libertatis immemores alienam oppugnatum venire. » Cunctati aliquandiu sunt, dum alius alium, ut prælium incipiant, circumspectant. Pudor deinde commovit aciem, et, clamore sublato, undique in unum hostem tela conjiciunt. Quæ cum in objecto cuncta scuto 18 hæsissent neque ille minus obstinatus ingenti pontem obtineret gradu, jam impetu conabantur detrudere virum, cum simul fragor rupti pontis, simul clamor Romanorum alacritate perfecti operis sublatus pavore subito impetum sustinuit. Tum Cocles : « Tiberine pater 19, inquit, te, sancte, precor, hæc arma et hunc militem propitio flumine accipias. » Ita 20 sic armatus in Tiberim desiluit; multisque superincidentibus 21 telis, incolumis ad suos tranavit, rem ausus plus famæ habituram 22 ad posteros quam fidei. Grata erga tantam virtutem civitas

[merged small][merged small][ocr errors][ocr errors]

fuit statua in comitio 23 posita; agri quantum uno die circumaravit datum. Privata quoque inter publicos honores studia eminebant; nam in magna inopia 24 pro domesticis copiis unusquisque ei aliquid, fraudans se ipse 25 victu suo, contulit.

XIX

(Lib. II, c. ix, x.)

Trait héroïque de Mucius Scėvola.

(An de Rome 246; 508 av. J.-C.)

Un autre exemple d'héroïsme fut donné par Mucius Scévola, jeune homme de distinction, au moment où Porsenna cherchait à réduire par la famine la ville, qu'il n'avait pu emporter de vive force. Il entra dans le camp ennemi pour assassiner Porsenna, tua un secrétaire qu'il prit pour le roi arrêté et menacé de la torture, il posa la main droite sur l'autel où l'on venait de sacrifier et la laissa brûler, puis il déclara que 300 Romains avaient juré comme lui la mort du roi. Celui-ci effrayé proposa la paix.

Obsidio erat nihilominus et frumenti cum summa caritate inopia, sedendoque expugnaturum3 se urbem spem Porsenna habebat, cum C. Mucius, adulescens nobilis, cui indignum videbatur populum Romanum servientem, cum sub regibus esset, nullo bello nec ab hostibus ullis obsessum esse, liberum eundem populum ab iisdem Etruscis obsideri quorum sæpe exer

[merged small][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small]

7

-

citus fuderit, itaque magno audacique aliquo facinore eam indignitatem vindicandam ratus, penetrare in hostium castra constituit. Approbant Patres; abdito intra vestem ferro proficiscitur. Ubi eo venit, in confertissima turba prope regium tribunal constitit. Ibi cum stipendium forte militibus daretur et scriba cum rege sedens pari fere ornatu multa ageret eumque milites vulgo adirent, timens sciscitari uter Porsenna esset, ne ignorando regem semet ipse aperiret quis esset, quo9 temere traxit fortuna facinus, scribam pro rege obtruncat. Vadentem inde qua per trepidam turbam cruento mucrone sibi ipse fecerat viam cum, concursu ad clamorem facto, comprehensum regii satellites retraxissent, ante tribunal regis destitutus, tum quoque inter tantas fortunæ minas metuendus magis quam metuens : « Romanus sum, inquit, civis; C. Mucium vocant. Hostis hostem occidere volui; nec ad mortem minus animi est quam fuit ad cædem : et facere et pati fortia 10 Romanum est. Nec unus in te ego hos animos gessi; longus post me ordo est idem petentium decus 11. Proinde in hoc discrimen, si juvat, accingere, ut in singulas horas 12 capite dimices tuo 13, ferrum hostemque in vestibulo habeas regiæ 14. Hoc tibi juventus Romana indicimus bellum. Nullam aciem 15,

[blocks in formation]
« ZurückWeiter »