Bijlaag V.

Grondslagen ter berekening van de vrachten voor het vervoer van ijl- en vrachtgoederen bij de Ned. Staatsspoorwegen.

Bijlaag VI.

Ontwerp der grondslagen voor de berekening der vrachten voor vervoer van ijl- en vrachtgoederen op de Java-Staatsspoorwegen.

(1) Met 12% vermindering bij speciaal tarief, voor partijen boven de 100 ton. Alle stapelproducten en voedingsmiddelen behooren tot klasse B. Goederen, in open wagens te vervoeren, zullen in klasse C vallen.

Wegen op Sumatra.

Geen ontwikkeling is denkbaar voor een land zonder goede transportwegen. Wegen waarlangs de producten en handelsartikelen gemakkelijk vervoerd kunnen worden, zijn als de slagaderen van een land aan te merken.

In vele streken van Indië, en vooral op de Buitenbezittingen, ontbreken zij echter nog geheel.

Zoo zijn er op Sumatra streken aan te wijzen, die veel voor de toekomst beloven, doch waarvan de ontwikkeling wordt tegengehouden door de allergebrekkigste communicatie met de aangrenzende landschappen.

Men vindt aldaar in het gebergte valleien, zoo schoon gelegen, zoo overvloedig voorzien van stroomend water, en met zoodanigen vruchtbaren bodem, dat zij bij uitstek geschikt zijn voor de natte rijstcultuur, en voorraadschuren zouden kunnen worden voor de aangrenzende streken, die door de natuur minder goed bedeeld werden. De heuvels, die deze valleien omringen en uitloopers zijn van het hooge gebergte, bieden een uitmuntenden grond aan voor de teelt van koffie, terwijl ook het vochtige klimaat die cultuur uitnemend te stade komt. Deze valleien zijn dus voor de vestiging van landbouwondernemingen als aangewezen, en nu op Java de beste gronden voor de Gouvernements-koffiecultuur zijn gereserveerd en particulieren aldaar hoe langer hoe meer moeite zullen hebben, om geschikte gronden te verkrijgen, is het wenschelijk, dat de aandacht op de voor exploitatie zoo gunstige streken op Sumatra gevestigd worde. In het zuidelijk deel van dat eiland, dat om andere redenen evenzeer voor het vestigen van landbouwondernemingen aan te bevelen is, bevinden zich ook eenige dergelijke valleien, deels behoorende tot de residentie Benkoelen, deels tot Palembang. Zelfs zonder vestiging van landbouwondernemingen zouden deze streken zich

Iwel kunnen ontwikkelen, indien zij slechts niet zoo afgelegen waren. Werden zij door goede karrenwegen met de aangrenzende landschappen verbonden, dan zou de bevolking in het genot komen van hetgeen haar nu nog ontbreekt, namelijk de gelegenheid om haar overtollige producten zonder hooge transportkosten van de hand te zetten, en zich datgene, wat zij voor haar onderhoud noodig heeft en door eigen arbeid niet verkrijgen kan, voor lageren prijs aan te schaffen.

Wat baat het haar tegenwoordig, of zij al overvloedig rijst teelt, nu zij het overtollige niet kan verkoopen, en wat spoort haar aan om koffie te planten, als een groot deel van de waarde van het product door de hooge transportkosten wordt verslonden en de gedane moeite dus niet voldoende wordt beloond? Het gevolg der gebrekkige communicatie is dan ook, dat men, zoodra men het eene jaar zonder groote moeite zooveel rijst heeft verkregen, dat de voorraad voor bijna 2 jaar toereikende is, het volgend jaar met opzet zijn rijstvelden verwaarloost en dus slechts een gering product verkrijgt, want ook dit geringe product is voldoende om, gevoegd bij den overvloed van het vorige jaar, in de behoefte te voorzien.

Waren er goede afvoerwegen aangelegd, dan zouden ongetwijfeld na een goed geslaagden oogst handelaren van elders de overtollige rijst komen opkoopen, en zou de bevolking voorzeker niet nalaten, om zich niet alleen op de rijstcultuur maar ook op de teelt van koffie meer toe te leggen; dan zouden ook gezeten lieden van andere minder gunstig gelegen streken er toe gebracht worden zich daarheen te verplaatsen; dan zou er in één woord meer bedrijvigheid, werkzaamheid, vertier en welvaart ontstaan.

En waarom worden de noodige wegen niet aangelegd?

Men antwoordt daarop, dat de aanleg wordt bemoeilijkt door de schaarschheid der bevolking, doch aldus draait men in een kring rond. De zoo gunstig gelegen landstreken kunnen niet tot ontwikkeling geraken zonder goede transportwegen, en deze kunnen niet stand komen uit gebrek aan werkkrachten.

Wilde men nu de wegen toch door die schaarsche bevolking laten maken, dan zou men van haar te zware heerendiensten moeten vergen, en gevaar loopen dat van de weinige heerendienstplichtigen nog verscheidene zich door verhuizing aan den te zwaren druk gingen onttrekken.

Om dat volksverloop te voorkomen, moet dus het bestuur matig zijn in het vorderen van heerendiensten, en hieruit volgt weder, dat de dringend noodige communicatie eerst zeer langzaam of in 't geheel niet tot stand kan komen. Daarbij is de aanleg van bruikbare

karrenwegen over het Barisan-gebergte, die door oorspronkelijk woud en langs steile bergwanden moeten gaan, zeer bezwarend, terwijl, zooals het maken en verbeteren van wegen thans nog plaats heeft namelijk uitsluitend onder leiding van de ambtenaren van het binnenlandsch bestuur, dikwijls zonder voldoende gereedschappen, behoorlijk toezicht en de noodige hulpmiddelen de werkkrachten der bevolking maar al te vaak nutteloos worden aangewend.

Een ambtenaar van het binnenlandsch bestuur is geen deskundige voor wegenaanleg.

Wel kan hij mettertijd daarin de noodige ervaring opdoen, doch hoeveel keeren heeft hij vóór hij zoover is, niet misgetast, en hoeveel werk is er dan soms niet nutteloos verricht!

Hoe dikwijls wordt een weg door de besturende ambtenaren niet verlegd, voordat hij aan de eischen voldoet, en laat hij dan toch nog niet wel eens te wenschen over?

Hoeveel werkkrachten worden aldus niet verspild tot schade der betrokken bevolking!

Behoorlijk onmiddellijk toezicht kan tegenwoordig niet uitgeoefend worden, en wegens gebrek aan voldoende gereedschappen moeten de heerendienstplichtigen zich langen tijd afsloven om een werk gebrekkig te verrichten, dat met de noodige gereedschappen en hulpmiddelenb. v. dynamiet, tot het laten springen van rotsblokken, het opruimen van groote steenen en het ontwortelen van zware boomen, veel beter en eerder gereed zou komen.

Er moet bijgevolg een andere weg worden ingeslagen, ten einde de voor de ontwikkeling van sommige schoon gelegen en door de natuur zoo rijk gezegende, hoewel nog weinig bekende landstreken op Sumatra, onmisbare transportwegen tot stand te kunnen brengen zonder de nog schaarsche bevolking door het vorderen van buitensporige heerendiensten te kwellen.

Naar onze bescheiden meening dient het volgende overwogen te worden. In Nederlandsch-Indië bevinden zich verscheidene duizenden inlandsche veroordeelden. In gewone tijden worden deze veroordeelden, gelijk algemeen bekend is, zeer gebrekkig te werk gesteld, en leiden zij veelal een lui en vadsig leven. Zij staan niet eens altijd onder zooveel contrôle, dat zij zich niet van het werk of uit hun opsluitingsplaatsen verwijderen kunnen en dieverijen en andere ongerechtigheden plegen.

Voor het werk, dat zij thans doorgaans op de hoofdplaatsen verrichten, kunnen zeker zonder bezwaar vrije koeli's gebezigd worden. Enkele uitzonderingen daargelaten is de tenarbeidstelling van inlandsche veroordeelden op hoofdplaatsen bijgevolg niet noodig.

Deel I, 1881.

59