Stadio rebatur adhuc, ad calcem atque ad parată victoribus a iufto iudice coronam gloria peruenerat infciens. Dum enim hac maxime gerit, grauißima opprimitur febri, ex qua paucis diebus est mortuus in eiufdem infula monte quodam deferto, fummarerum omnium inopia, Senfibus animi ad extremu vsq spiritü integris, verba illa Sape intermortuis vocibus iterans, Miserere mei fili Dauid, Iefu fili Dauid miserere mei. ite illa, Mater Deimemento mei.atgita e mudi tëpestatibus atq, procellis ereptus, portů Deibeneficio tenuit, loge Cantonio tutiorem, quarto Nonas Decēbris, anno Chrifti nati 1552. Indice vero fuæ peregrinatiõis, vndecimo. Corpus humatu ami&u facerdotali, viua calce, quod ipfemet iufsferat, amici co confilio contegut, vt ossa nuda in India deportēt. Inde mense circiter tertio effodiūt: no modono absumptum, Sed etiä integris vestimentis, ea infuper auctū dote reperiunt, vt varios efflaret odores mira fuauitatis. Ac nihilo minus in eadē calcis arca reconditu, in nauë imponunt : transuehuntg, ex eo loco Malacă fumma populi veneratione. quo vt illatu est (miru dictu) sauiens per eos dies peftilentia in vrbe, famesq ftatim sedatur. Malacadenig (vbi menfes aliquot sepultu iacuit) Goa delatu est, magno vtig, nautarū bono: quiqpe ex multis, certisg naufragij periculis, artemonis malo diffracto, ipfag, onerariabisper imprudentiam in Syrtes inuecta, eius implorato fubfidio, cuius vebebat corpus, erepti funt. Goam adu entanti vniuer sa sefe obuia effudit ciuitas, ingentig pompa, ac celebritate in D. Pauli templo depofitu, ing omnium confpectu locatum per aliquot dies ommum or dinum viri fæminag religionis cauffa celebrarunt, & eo quidem concurfu, vt ad arcendam ex ade multitudi ne, arca inclufum terra mandare neceffe fuerit. vbi illa

B

2

க்

illasum ab omni tabe hodieq, persistens, non leui argumento indicat caftimoniam viri, ac virginitate, cui dant testimonium etia y, qui confeßiones illius excipere foliti funt. Hactenus de Xauerio, proinstituta operis breuitate, & anguftijs tëporis, multa: pro illius meritis ac dignitate, perpauca. Nunc quoniam eiusdem pracipue ductu, atg cöfilio Collegia Societatis IESV aliquot in illis partibus inftituta funt, ex quibus deinde stationibus, Euagelij caussa, diuerfa ac remotißima Oriētis loca Sociÿ penetrarunt; fequitur vt de fingulis aliquid breuiter dicendum effe videatur.

A

GOA INSVLA ET VRBS. Tg, vt a Goenfi ducatur initiū, quod in Afia fundatum est omnium primu, (distat aute a Lufitanialitoribus Goa, recta quidē linea leucarū duo millia, cosueta vero nauigatione, circiter quattuor) cu Ioannes tertius Lufitania rex in vrbe Goa perāptas ades, qua D. Pauli vocata funt,& vectigalibus certis instructas ideo coparasset, vt in ijs aleretur proborū doctorumý, hominū copia, qui in vnā barbaroru conuerfionē toto pectore incūberent: Didacum quenda magna exiftimatiois viru, plumg, fimul, ac litteratu vniuerfaprocurationi prapofuit. Is, vtprima Xauerius in ea loca delatus est, viri institutis vitag, ratione mirabiliter captus,factag, ex eo de reliquis coniectura, Secu ipse statuit, Societate IESV maxime digna effe, cui eiusmodi prouincia delegetur: totamg, remper litteras cũ Rege comunicat. Rex, qui optime de eo hominu ordine iam ante fentiret, haud grauate cocedit in eande sententia. Goanas edes vna cuminstrumēto, vectigalibusq cofeftim Societati attribuit, idg Collegiu nouis deinceps bene

1

beneficijs liberalißime cumulauit, auxit, non Socijs folum, fed etiam neophy tis nutriendis ampla decretapecunia. Mißi eo ftatim concionatores, Confeffarij, doctores, & ceteri ad vfus domesticos necessarij.Verfantur au tem hoc tempore in eo contubernio (ex quo in ceteras Indie partes identidem supplementa mittuntur) Socij amplius centum : qui cum nullirei dent operam, nifi Chriftianæ fidei propaganda, tantis occupationibus distinentur, vt sape non nifi tres quattuorve ex omni numero domesticos intra parietes, & ij quidem valetudine aduerfaretenti, remaneant. neg vero, fi multo plures eo mittantur, cunctis negotium defit. Theologia fcholas habent, artiumg, liberalium : nec humanioribus modo litteris, veru etia Indicalingua vsu exercētur, quo facilior, fine interpretis opera, Euägelij promulgatio fit. Eadē opera inftituūtur etia pueri amplius sexcēti e diuerfis regionibus oriūdi, Brachmanes, Persa, Arabes, Aethiopes, Cafres, Canarij, Guzarates, Dacanij, Malauares, Bengala, Canara, Pegui, Patanes, Chingola, lai, Malai, Manancabi, Macazari, Malucij, Sionij, Mauri, Sina, & alij, qui & præclara fere indole sunt, & corū cõtubernio prafident certi homines e Societate, magna spesest, fore, vt in terras quisg Suas dimißi, Euägeliū lõge lateq diffeminent. Nec fane laboris est cur pæniteat. nam ex quo tēpore Socij in ea loca profecti funt, vniuerfam pæne InSulā Goam, finitimasg Diuare & Coranu ad Ecclefia Catholica aggregarunt. Magnumg, etia in hac vita frutum industrie sua tum sape alias cepere, tum anno post Chriftu natu 1557. cu illis humanißime Cõftātinus Prorex bellu co tépore coparans, tria armatorūmillia, quos ydē in vrbe Goa falutari aqua perfuderat, fub fignis oftëdit. Militu est aut ea cosuetudo atg, animipietas, vt quo

B 3

die

:

ر

die in expeditionemituri funt, noxis per confeßione elutis,prima luce ad facram adem agmine veniant; hastisg,

sclopis ad ianua templi religiose depofitis, vbi Euchariftie Sacramentum ordine finguli acceperint,altera ia_ nud egreßi arma fumant, seg inde firmiores, & alacriores ad figna recipiant.

Anno vero, qui fuit a Christo nato 1560. hominum millia plus viginti conuerfa, quorum duodecim millia & feptingentos in adibus fuis ijdem qui Chriftianis praceptisimbuerant Socy sacro fonte luftrarunt. Mocadani tres fiue præfecti, pictoru, nautarum, aurificu, vna cum domefticis Christiana religione fufcepta, ad eadem facra vitag institutü magna sui quisq, ordinis multitudinem perduxere. Sunt præterea in ijs qui conuertuntur, cum alij nobiles multi Mauripaganig & Brachmanes Indicarū superstitionŭ antistites, tu vero principes ac dynaste : quo in numero fuit filia Mealisregis natione ac moribus Mauri, qui, vt in (dalcanisregnumreftitueretur, ex quo fuerat exactus, Goa ad Lufitanos opis implorande cauffa confugerat. Hac pueros Catechismu decantantes per vrbem Societatis inftituto, dedita opera fapius magna fua delectatione atg, animi voluptate cum attendiffet, afflata diuinitus, parentibus quamquam inuitis ac renitentibus, Christiana facra fufcepit anno post Chrifti natalem 1557. Sirenuusetiam in primis eques ac nobilis, cui in baptifmo Alphonsi nomen fuerat inditu, hoc anno mortuus est in eo bello, quod Antonius Prorex cum Mauris Paganisg, Malauaribus habuit. Rex Tricanamalis viuit adhuc, honorificeg, a Lufitanierege traEtatur. Rex vero Ceilani loanes, etia Vlyßipone deinde versatus, & Societatis hofpitio ibidē est vsus. Atq bac de principibus, ac potētibus viris: qui sane in Catholica fide mirabiliter ftabiles, fixig, persistunt, exemplog ipfi fuo plurimos ab erroribus in semitam veritatis adducunt.

De Brachmanibus aut duos præcipue in mediu affera: quorü alter in amplißimo dignitatis gradu locatus, erudi tionis, & Astrologia præfertim fama præcelles, tantum fibi nome pepererat, vt aremotißimis etia nationibus confuleretur, multig, ab eo noxarū absolutiones fuppliciter peterēt. Is tantu fua cõuerfione profecit, vt cù co nemo fere ethnicus ageret, qnvictus illius rationibus cederet, feg ad Chriftü adiūgeret. Alter itë in primisinfignis & locuples, appe qui e facerdotio quod gerebat,barbaria illive totius decimas, atg primitias caperet: omni pecunia comodisg Christi cauffa neglectis, ceteros quotquot poterat, ad Euägelij veritatē omni conatu atg opera perducebat : quod idē ftudiŭ in alijs quog ferme neophytis eque summis atqz infimiscernitur. Institutü est etia eiufdem Regis Lufitania sumptibus cõtuberniú frequens eorum, q catechizātur, atg, hospitalis domus, in qua vtriusq, sexus agroti, magno Chriftianærer incremento, sese recipiūt. In his porro collegij domiciliijs quadringenta fere capita numeratur. Atq illa etia Christiană rem non mediocriter adiuuat, vel quod baptifmi quāmaxime solenni ritu ceremoniag, peragūtur, Proregibus atq, Prefectis magna animi delectatione latitiag, prafentibus:vel quod Proregesneophytis habet honore, quacung re pofSunt benignißime comodant, immunitates ac priuilegia tribuunt, inclinantg, ab illis onera in barbaros, idg, tum fua ipfi fponte ac iudicio, tum Regis vere Chriftiani madato,tum etiam Sociorum monitis ac fuafu. Quod quoniam notum in vulgusest, fic fit vt Societate neophyti magnopere diligant, ethnici valde reuereantur, ac ti