sessamg, reliquerat, nihilg poftea de euentu rei cognouerat, percontari de Sinis magnopere cupiebat, num quid de Malacenfi obfidione audiffent. Simul etiam cum vectoribus in eius vrbis subsidium arma fedulo comparabat. quosita folicitos metu confpicatus X aueris, iubet, (idg, fapius) fine cura effe, pro certo affirmans otium effe Malace. Idem Didacus cum animo fufpenso merueret, ne omnes naues in Indiam Malaca foluiffent, quòd bona iam pars idonee ad nauigandum tempestatis effluxerat, Nihil est (inquit Xauerius illi) curtimeas. Antonium Pereriam etiam num reperiemuus Malace, fublatis ad velificandum antennis, nos ipso iam triduo prastolante. Ad que deinde X auerius efreto Sincapurano paffuŭ nonaginta millibus Malacam litteras de fuo aduentu premifit: quo fimul atque peruentum est, omnia prorfus vt ille pradixerat, res Matacenfespacatas, Antonium Pereriam tertium iam diem profectione parata ipfos opperientem inueniunt.

Simone Mello Malaca prefecturam gerente, cum ibi Xauerius effet, Aceni, immanis ac bellicofagens,celocibus fere sexaginta, noctis filentio Malaca portu inuecti, vt onerarias, qua in co ractis anchoris ftabant, in flammarent, atque diriperent, Bandensem nauem iam prope ceperant, cum Lufitani quiin oppido habitant, biremibus circiter quinque raptim instructis decemque dierum dumtaxat impofito commeatu, intra decimum diem redire iußi, coniectos in fugam piratas ad Parlem vsque amnem ducentas ab vrbe leucas perfequun_ tur. iamg menfem totum vitra finitum fibi temporis Spatium abfuerant, cum interea nullus de ijs nuntius venerat Malacam. Quin etiam coplures ad explorandu lintres a prafecto dimißi, nihil omnino retulerant. Quocirca magna erat fufpicio, male pugnatu effe: auxitque

fufpicionē rumor a Mauris incolis dißipatus, noftros ab ho ftibus plane victos ac deletos effe. Cummasta atq affli&a eo metu ciuitas effet,matrona etiam maritos vt mortuos effuse lægerent, in concionem populum Xaverius aduocat, & ad extremum, nonnullorum fidem in Chriftumrequirens, & inconstantiam increpans : Sunt,inquit, in boccatucum alij, tum mulieres quadam, qua fortibus iactis, cosulting, veneficis, perfuafere fibi, claffem noftra ab Acenis captā, maritosg, lugent. At vos fratres mei amicig, omni marore depofito, exhilaramini, & gau dete vehemeter: namg, hodierna die fratres noftri pugnarunt, infignig, de hoftibus parta victoria cum opimis fpolijs reuertuntur ad nos. Certo dic (ipsumg, notauit diem) adiuuate Domino incolumes aderut, nö plus tribus e noftris, aut quattuor in pugna defideratis. Proinde tantam victoria Deo gratulates femel oratione Dominica, & falutationë Angelicarecitemus, iterumg, pro ÿs qui vita in certamine profuderus. Hac ille folita vultus orisg, Serenitate cu perorasset, inges omnium stupor & motus animi cosequutus.tantag, fuit de viri fanctitate auditorū opinio, vt nemo plane dubitauerit, quin illa Xauerius diuino afflatus fpiritu vere pronūtiasset, cũ nec terra nes mari nuntij eo tempore ad vrbē venissent, nec vero tam breui ex tam loginqua regione venire potuißét. Eodë die fub vefpera in ade Maria Virginis in clino, feparatimad matres familias verba fecit, ipsum nominatim definiens die, quo die certum de suorum incolumitate ac victoria nuntiu effent acceptura.itag factum est. Nuntium vitores ipfi cumingēti pradapaulo post subsequuti, nauigijs, & myoparonibus, tormētis, apparatug bellico, multis denique ex hoftium numero captiuis adductis. Appropinquanti ad oppidum claßi Xauerius vna cum vrbis pra

١٠

prafecto, & reliqua multitudine ad litus obuiam prodit, fignum crucifixi Christi Domini tenens : defcendentem ducem, ceterosg primarios gratulabundus amplectitur. In ea celebritate atque frequentia, Mellen vrbis prafeEtus quid paucis illis diebus de suggestu Xauerius dixerit, claßiarijs publice exponit.reigesta seriem cum Xauerij verbis ad amußim couenire comperiunt. tatum denuo admirationis, atque admurmurationis exortum, vt aliud fere nihil per eos dies in ore fermoneg, omniu verSaretur. Neg vero Malacenfibus lata solum ac profpera, fed etiam aduerfa tristiag, vaticinatus est. Attenderunt eum sapenumero quidam, cum pro concione solutos accufaret Malacenfium mores, neglectamgiustitiam,imminentia vrbi mala pænasg, deprecatem eas, quibus deinde ftatim Malacenfes affecti funt. Proximo quippe anno Malaca ab lais Mauris obsessa, & agri vaftati. belli cladem contagiosa ac diramorbi lues excepit, que per vniuerfum graffata populum, perpetuis funeribus vrbē propemodum exhaufit.

Idem Xauerius alias cumad Chinchen Sinarum efset, Lufitanis, qui ibidem aderant, repente, Deum (ait) pro o fratribus noftris Malacenfibus deprecemur, qui ab hostibusgraui obfidione cincti premuntur, vosg, ad opem laborantibus ferendam nulla interpofita mora contendi te. Profecti, quo in statu X auerius dixerat, rem Malacenfem offendunt. In Maluciinfulis miffa facrificium facienti aperuit Dominus, vita exceßisse in Amboino infula, vico Tibi, Ioannem Daraufium, Lufitanum. Conuerfus igitur ad populi oblationis tempore, Ioannes, inquit, Daraufius, qui erat in Amboino, extremű obijt diem: vos eum, quaso, Deo Domino commendate.mira_ ti qui audiere, calitusid patefactum Xauerio ftatuunt,

cum

2

cum Maluco distaret Amboinus ducenta quadraginta millia paffuum, nec per eos dies quisquamterra marive ex ijs locis veniffet. Spatio deinde interiecto dieram ferme duodecim, Ioannis Deiroi litteris cognitum est, Daraufium ea ipsa bora, qua Xauerius dixerat, evita migraffe. Rurfus in Amboino dum concionaretur, auditores iußit genibus nixos orationem Dominicam recitare pro Didaco Aegidio, que Maluci eo ipso tempore animam ageret. quod ita fuissenauibus deinde litterisg e Malucorefcitumest...

Sed illa prafertim laude Xaverius preffitit, animos bominum avitysatg, libidine ad virtutem pietatemý traducendi. Vrbis vicos tintinnabulo circumiens pueros quot quot paterat, Maurosg sexus vtriufq, couocabat in templum: ibipost Catechismum peractum, verbis, vt poterat, e Lufitanico, Mauricog fermone mistis, quarebat ex ijs, quis nam concubinas haberet. quibus tres vel plures effe compererat, ijs vnam, miscens imperio preces, demebat, fatis effereliquas inquiens. atq, ita, subducens decimo, veľ vigefimo quog, die fingulas, non ante defiftebat, quam cunctas omnina dimitterent. Hoc ille artificio nouem circiter scorta cuidam paulatim detraxit. Quosflagitys huiufmodi coopertos repererat, cu ÿs hac ratione vtebatur & via: blande primum & familiariter compellare, nihil in vultu feueritatis, nihit afperitatis in verbis oftendere, vitro etiam ad conuiuium femet offerre.vbi sese arcta cumiys & iucunda familiaritate coniunxerat, tum eos, quo vellet, denique perducebat; at que ita aggrediebatur ad alios, hoa maxime modo coplures pæne perditos a flagitiosa vite confuetudine reuocauit. vt X auerius ab ijs, qui eum norunt, plus familiari fermone atq colloquijs, quàm publicis ad populum

مها

B

cocionitus profeciffe iudicetur. Victu fuit cultug corporis tenuißimo.carnibus nõ fere, nifi fi quado vt more conuiuis gereret, vescebatur. totum sape biduum ac triduū vix vno panis obolo trāfigebat : vino autē abftinebat maxime : cuius vas a Martino Alphonso Sofa cum alijs quibufdam donis fibi missum neque gustauit, & pauperibus cucta distribuit, in quos vbicung, terrarum effet, que fibi donaretur ab alijs, erogabat. quieti id folūmodo tribuebat, quod a quotidianis ex inftituto muneribus otij fuperfuerat : vix autem hora dua tré sve ferme supererant: nec ijs quide plane vtebatur, fed aliud agens, natura ipfa demu neceßitate cogēte cedebat fomno. Obferuarut eu sape de mdustria quidā externi, cum in cubiculum fe reciperet, olfirmato semper animo precationi infiStente, quoad fomno oppreffus, ac pæne cocidens, ad saxū pro ceruicali recuberet. Christiana sacra cum IndicisinSulis iam fere omnibus impertisset, summa ope fibi enitendum putauit, vt eadem in amplißima quog illa Sinarumregionem inferret. Eäigitur ob cauffam ex Iapone reuertit in India, vt se ad häc expeditionē pararet. nec, quauis multis iter illud vel dissuadētibus, veletia impe-dire (prafertim Malaca) conatibus, de fufcepta fentëtia potuit dimoueri. Infula est in ora Sinarū, qua Santianū appellat, a contineti paßuu millibus nonaginta, quo Lufitani mercatores ad negotia cum Sinis contraheda comeant: nam Sinarum mediterranea penetrare aduenis capitale est. Eo Xaverius negotij ipse quog sui caussa contedit, nullis terroribus cedere folitus, vbi Chriftiana res,& animaru salus ageretur. Cum Sionio quoda, vt se Cantonij portus in litore exponat, emēdicatis ad eam reë decidit aureis nūmis trecetis. Sed nimirü interea Xauery laborū finis obrepserat : & qui sese inmedio verfari fta