XIV.

איין נייא קלאג ליד

פֿון דער גרושי שרפה בק"ק פראנקפורט

בניגון של חמן באחשורוש שפיל.

Ein neu Klaglied von der großen Serepha 1) in der heiligen Gemeinde (bekehilla kodesch) Frankfurt.

Nach der Weise (beniggun) des Haman im Ahasverusspiel.

אשא נהי וקינה (4

א איכה (3 ווי6 ;{ זיך מן היבן לו זינגן מונ' קולגן פֿון דען גרוטן וועזין, וויח לו פֿרנקפורט מן מיין מין מיין גרוטה טריפה (4 גיוועזין. קיין הויז נמך קיין טטמק לין מין דער גמגלה גfס ניט וומרן גיוועזין חון מיין חרבן (* מין זינט חורבן בית המקדט (* ניט גוועזין חוי לכן כי חטחנו! (7

ב בליל ד' (* כ"ד טבת (9 המט הט"י (19 זיין מט %ן הטווי' (יי מין דען רב זיין הוי; 6ן גילונדן

מי %ן עט רעכט מוין דער גממין המט מונט פֿונדין. חנן וומרן גוייך דימ מנדרה הייזר חן גילונדין,

חונ' דיל הייניגי טון גוייך 6; ווען זימ וומרין לו זיין גיבונדן. חוי נכי כי חטחנו!

ג גרושי יונה (12 לין גוייך מין דער קהילה (13 גיוומרין. ן המט גוייך מיט זיין פֿמר טוממין דימ טמרין.

1) Brand und Zerstörung der Judengasse zu Frankfurt am 11. Jan. 1711. 2), Essa Nehi wekinah, jest will ich erheben Jammer und Klage. 3), Eicha, wie.

4) Serepha, Brand.

5) Chorbon, Verheerung.

6) Chorbon bess hammikdosch, Verheerung des Heiligthums.

7) Oi lanu ki chotonu, Weh über uns, daß wir gefündigt haben!

8) Belail dollet, in ter vierten Nacht.

9) Caph dollet Tewes, am 24. Tewes.

10) S. das Wörterbuch.

11) Gin Esch min haschamajim, ein Feuer vom Himmel.

12) Große Jelolah, großes Gejammer.

13) Kehilla, Gemeinde.

חבר זימ העטן דיח אים חוגי מרבייט וומiן קענין טפרין, דען זימ זיין דמך גיעפֿינט ( מוג' פֿמר ברענט גיוומרין. חוי לכן כי חטחנן!

דורך דער גמpן זיין דימ נייט מן דיח טוגעיס (2 מהין מונ' הער גמפֿן, חונ' המבן מוין לו זיין בעטרונג טמן המפֿין,

חבר דט פֿיימר מי; 6וי; פֿון זיין הוי; לו דען מנדרן גי{6פֿין. דט החט חרס מונ' רייך בעייה (3 בטרמפֿן.

חוי לכן כי חטחנן!

ה הינטר הייזר מוג' פֿערדיר הייזר (4 זיין חני לו גוייך מין ברמנר גיטטמנד ד מין קיין היוך נמך רמט גיוועון פֿר המנדן,

בין דימ גמגלי קהילה קדוטה מין גִיגמנגן לו טמנדן. דמט %ן ניט %ין ווייטט וומו מיין הוי; מי; גיטטמנדן. לוי לכן כי חטחנו!

י וויא כון דיח טריפה המט מיבר המנט גיכון. זיין דיח טחר חוין גיגמנגן מוג' פֿין {ייט מרין לו היון גקוין מבר עט מי; בעייה פֿי{ %ון טן יטרמן (5 מוועק גיקוין . וומט ניט פֿר ברענט מין, דמט מי; וומרין מוועק גינון. חוי לכן כי חטחנן!

י זעלכי כה (* מין בייה %ענטן גידעכרניט ניט גיטעהין . דער גמגן עולס (י טוט דרוין ימרין מונ' קומגן מוג' וועהן. (* ריח חכר עכייס (9 טוכן קומגן : וויל וויין ווימ מין מוכן גיטעהן ! חון מיין כה רבה (10 חי; ניט וומרן גיהערט נמך גיזעהן !

חוי לכן כי חטמגן!

ה חטאים (11 4ן וויר המבן פֿין בגמנגן, דמט %יר מונזר פרנסה (12 ניר לוין ק"ק פרנקפורט קעגן דער מנגן.

bawonossenu horabbim, um unfrer vielen Sunben בעונותינו הרבים (3

1) Geöffnet.

2) Meschugaim, Besessene, Unsinnige.

willen.

חוכר יחיה ( מי; 6וי; 6ן פֿרנקפורט גיהמנגן.

עט מי; לונן {מנד עני" ( ענכין (* מין ק"ק פרנקפורט וומוi גִיגמנגן.

לוי לכן כי חטחנן!

ט טאג מונ' נמכט המבן %יר עניי' פֿר ק"ק פרנקפורט טחן ביטן. דמט זימ הט"י (4 פֿחר חני גרות (5 ; בהיטן.

הילוכד טטיט פֿרנקפורט לין גרוטה ניטן, הטי ;36 ניט ווייטר פֿר 6ן ביון מין מירן גרות טחון ביהיטן.

סוי לכן כי חטחנו !

יומם ולילה (6 המט %ן טמן מין חני הייזר תורה {ערכן. עט 1%; זיין גור (7 הטי (* זיין, דמט ער המט מון זער טמן לערכן. דמך המט ער חויך עליס ולבניס (9 פֿר גממין זיין לערנין. דל טונן מיר פֿון חורבן בית המקדט (19 חב לערנין

חוי לכן כי חטחנו!

- כלי קורט וכלי כסן, (11 לין, עם, קופפֿר (13 חין 6וי; 6ין פֿרנקפורט פֿון גיוועון 36; פֿר ברעגט 6וג' פֿר גטwמלן מונ' וועניג דער פֿון גִינעון. ערכה לרה זין זין עולס נמך ניט גִיוועזן,

איר המבן מין דער פֿון לו טרייבן מונ' לו עון. חוי לכן כי חטמנו!

ל ליינה גליין (13 6וג' בעט חוני קליידר pir חולי לבבות (14 6י; לו פווויר (15

גיוומרין.

ערכה היזק (16 טוט %ן מין גמגלן טונp דער פֿחרן.

11) Kle kadosch wekle kessef, heilige und filberne Gefäße.

12) Zinn, Messing und Kupfer.

13) Leine Gezeug.

14) Alphe rewowos, tausendmal zehntausend, viele Millionen. 15) Wulver.

16) Hesek, Schaden.

געוט מוג' גמט מונ' מבני' טובת (! המט קיין ספר (2 וולט דמ מי; וו6רן פֿר מרן פֿין זיין דער פֿון גי{6פֿן בדלית (3 6; וויל זימ זיין וומרן גיבוזרן.

חוי לכן כי חטחנו!

: מלבושי כבוד (4 זיין מין גמגלן טונp זון פֿין 6וג' לו טין גִיזעהן וומרן זיין בעייה (5 6; 6ין פֿיימר מונ' וומרן פֿר מרן.

ווער דט ווין %ערן זיין %יט זיין זכרון, (6

דער זעוב %ענט מי; ניט וומרן, מוג' ווערט ניט ווערן גיבמרן. לוי נכי כי חטחנו!

: נייאה מחורה (' דימ המט קיין fס 6ונ' קיין 363, פֿון מור זיין גוטי גטיך מונ' קרטונן פֿון בויס ו3. (* זיידן סחורה חל; וומט %ן גידענקן ;r, חוני לך פֿיל גולדן טטיק מונ' חפלות (9 דמט %ן ניט מוט טרייבן

חוי לכן כי חטחנו!

ס ספרי הורה (19 זיין לוין דער טון גטרמגן וומרן בית ר' אלחנן אין (11 חונ' זיין בעיה לך פֿר ברענט גיוומרן גר פֿיני לך מפֿר הקורט (12 זיין בעייה פֿר ברענט מון חס חונ' חון לין. קיינר קין טעגן דיח מול (13 זו גור פֿין

גמט ;6{ זיך דער במרטן מויך זיין דער ברויגן טטול.

8) Von allerlei gute Getüch und Kartunen von Baumwoll..

9) Chefzos, Kostbarkeiten.

10) Siphre Torah, Gefeßbücher.

11) Lebess Rabbi Elchanan Metz, in das Haus des Nabbi E. M. 12) Sepher hakadosch, heiliges Buch.

13) Summa.

XV.

Die Verkaufung Joseph's.

.מכירות יוסף Aus dem purinfpiel

Die älteste Nachricht über die Mechirus Joseph (AOT A. Mechirus Joseph) gibt Schudt, „Jüdische Merkwürdigkeiten“, Buch VI, Kap. 35, §. 19 fg., wo er anführt, daß die Mechirus Joseph am Purimfeste in der Wohnung des Löw Worms,,zur weißen oder silbernen Kand“ zu Frankfurt einige Jahre vor dem 1711 ausgebrochenen Brande der Judengasse von jüdischen Studenten aus Hamburg und Prag mit außerordentlichem Aufwand von Decorationen, Maschinerien und sonstigen Effecten gespielt worden sei. Schudi gibt die Mechirus nach der zweiten Ausgabe, welche 1713 bei Johann Kellner in Frankfurt gedruckt ist. Die ältere Ausgabe, deren Schudt erwähnt, ist ohne Ort und Datum bei dem Bochur Löw Ginzburg zu Frankfurt gedruckt und in fast sämmtlichen Eremplaren bei dem Brande verloren gegangen. Nach mündlicher Tradition bezeichnet Schudt als Verfasser den Beerman von Limburg, welcher jedoch auch von Steinschneider („Serapeum“, Jahrg. 1848, Stück 23, Nr. 146) nur als angeblicher Verfasser angeführt wird.

Wenn nun auch die Mechirus in ganz elenden Knittelversen geschrieben ist, so bleibt sie doch immer merkwürdig dadurch, daß ste in Ton und Haltung sich ganz dem ältern deutschen Luft- und Possenspiel anfügt und ebenso wie dieses den Pickelhering in seiner Tölpelhaftigkeit und dennoch schalkhaften Laune zu einer Hauptfigur macht, welche wie der Hanswurst seit dem ältesten vorhandenen Lustspiel des Peter Probst (1553): „Vom kranken Bauer und einem Doctor" sich hervorthut. Noch auffälliger ist aber die Sprache selbst, welche überall jene verunreinigte und verdorbene sprachliche Ausdrucksform der traurigsten Periode unserer deutschen Grammatik und Literatur aufweist, sodaß theilweise in der eigen