25

Numen aquis, viridi si margine cluderet undas
Herba nec ingenuum violarent marmora tofum ! 20
Hic tunc Umbricius: “Quando artibus," inquit, “honestis
Nullus in urbe locus, nulla emolumenta laborum,
Res hodie minor est, here quam fuit, atque eadem cras
Deteret exiguis aliquid ; proponimus illuc
Ire, fatigatas ubi Daedalus exuit alas,
Dum nova canities, dum prima et recta senectus,
Dum superest Lachesi quod torqueat, et pedibus me
Porto meis, nullo dextram subeunte bacillo;
Cedamus patria: vivant Artorius istic
Et Catulus; maneant, qui nigrum in candida vertunt, 30
Quis facile est aedem conducere, flumina, portus,
Siccandam eluviem, portandum ad busta cadaver,
Et praebere caput domina venale sub hasta.
Quondam hi cornicines et municipalis harenae
Perpetui comites notaeque per oppida buccae

35
Munera nunc edunt, et verso pollice vulgus
Quem iubet occidunt populariter; inde reversi
Conducunt foricas; et cur non omnia? cum sint,
Quales ex humili magna ad fastigia rerum
Extollit, quotiens voluit Fortuna iocari.

40 Quid Romae faciam ? mentiri nescio; librum, Si malus est, nequeo laudare et poscere; motus Astrorum ignoro; funus promittere patris Nec volo nec possum; ranarum viscera numquam Inspexi;

45 me nemo ministro Fur erit, atque ideo nulli comes exeo, tamquam Mancus et exstinctae, corpus non utile, dextrae.

48. exstinctae- dextrae

19. aque pw. 37. quem pw, qum P, cum s. Pw, exstincta-dextra Eremita.

2

Quis nunc diligitur, nisi conscius, et cui fervens
Aestuat occultis animus semperque tacendis?

50
Nil tibi se debere putat, nil conferet umquam,
Participem qui te secreti fecit honesti;
Carus erit Verri, qui Verrem tempore quo vult
Accusare potest. Tanti tibi non sit opaci
Omnis harena Tagi quodque in mare volvitur aurum, 55
Ut somno careas ponendaque praemia sumas
Tristis et a magno semper timearis amico.

Quae nunc divitibus gens acceptissima nostris, Et quos praecipue fugiam, properabo fateri, Nec pudor opstabit. Non possum ferre, Quirites, 60 Graecam urbem; quamvis quota portio faecis Achaei ! Iam pridem Syrus in Tiberim defluxit Orontes, Et linguam et mores et cum tibicine chordas Obliquas nec non gentilia tympana secum Vexit.

65 Rusticus ille tuus sumit trechedipna, Quirine, Et ceromatico fert niceteria collo ! Hic alta Sicyone, ast hic Amydone relicta, Hic Andro, ille Samo, hic Trallibus aut Alabandis, 70 Esquilias dictumque petunt a vimine collem, Viscera magnarum domuum dominique futuri. Ingenium velox, audacia perdita, sermo Promptus et Isaeo torrentior. Ede quid illum Esse putes. Quemvis hominem secum attulit ad nos : 75 Grammaticus, rhetor, geometres, pictor, aliptes, Augur, schoenobates, medicus, magus: omnia novit Graeculus esuriens; in caelum miseris, ibit. In summa, non Maurus erat neque Sarmata nec Thrax, Qui sumpsit pinnas, mediis sed natus Athenis.

80

67

85

89

92

98

:

100

Horum ego non fugiam conchylia ? me prior ille
Signabit fultusque toro meliore recumbet,
Advectus Romam quo pruna et cottona vento?
Usque adeo nihil est, quod nostra infantia caelum
Hausit Aventini, baca nutrita Sabina ?
Quid quod adulandi gens prudentissima laudat
Sermonem indocti, faciem deformis amici,
Et longum invalidi collum cervicibus aequat
Herculis Antaeum procul a tellure tenentis ?
Haec eadem licet et nobis laudare; sed illis
Creditur.
Nec tamen Antiochus nec erit mirabilis illic
Aut Stratocles aut cum molli Demetrius Haemo:
Natio comoeda est. Rides, maiore cachinno
Concutitur; flet, si lacrimas conspexit amici,
Nec dolet; igniculum brumae si tempore poscas,
Accipit endromidem; si dixeris, “ Aestuo," sudat.
Non sumus ergo pares: melior, qui semper et omni
Nocte dieque potest aliena sumere vultum
A facie, iactare manus, laudare paratus.
Scire volunt secreta domus atque inde timeri.
Et quoniam coepit Graecorum mentio, transi
Gymnasia atque audi facinus maioris abollae :
Stoicus occidit Baream delator, amicum
Discipulumque senex ripa nutritus in illa,
Ad quam Gorgonei delapsa est pinna caballi.
Non est Romano cuiquam locus hic, ubi regnat
Protogenes aliquis vel Diphilus aut Hermarchus,
Qui gentis vitio numquam partitur amicum,
Solus habet; nam cum facilem stillavit in aurem
Exiguum de naturae patriaeque veneno,

105

106

113

115

120

104. damnarat lahn, omni Pw, omnis Weidner. 113. delebat Pinzger.

137

Limine summoveor, perierunt tempora longi
Servitii; nusquam minor est iactura clientis.

125
Quod porro officium, ne nobis blandiar, aut quod
Pauperis hic meritum, si curet nocte togatus
Currere, cum praetor lictorem impellat et ire
Praecipitem iubeat, dudum vigilantibus orbis,
Ne prior Albinam et Modiam collega salutet?

130 Da testem Romae tam sanctum, quam fuit hospes Numinis Idaei, procedat vel Numa vel qui Servavit trepidam flagranti ex aede Minervam : Protinus ad censum; de moribus ultima fiet

140 Quaestio : Quot pascit servos? quot possidet agri Iugera ? quain multa magnaque paropside cenat?' Quantum quisque sua nummorum servat in arca, Tantum habet et fidei ; iures licet et Samothracum Et nostrorum aras, contemnere fulmina pauper 145 Creditur atque deos, dis ignoscentibus ipsis. Quid quod materiam praebet causasque iocorum Omnibus hic idem, si foeda et scissa lacerna, Si toga sordidula est et rupta calceus alter Pelle patet, vel si consuto vulnere crassum

150 Atque recens linum ostendit non una cicatrix ? Nil habet infelix paupertas durius in se, Quam quod ridiculos homines facit. Exeat,' inquit,

. ,' , Si pudor est, et de pulvino surgat equestri, Cuius res legi non sufficit;

155 Hic plaudat nitidi praeconis filius inter Pinnirapi cultos iuvenes iuvenesque lanistae.' Sic libitum vano, qui nos distinxit, Othoni. Quis gener hic placuit censu minor atque puellae 160

167

130. ne pw, nec P.

141. agri pw, agros P.

142. iugera om. P.

add. pw.

Sarcinulis inpar? quis pauper scribitur heres?
Quando in consilio est aedilibus? agmine facto
Debuerant olim tenues migrasse Quirites.
Haud facile emergunt, quorum virtutibus obstat
Res angusta domi; sed Romae durior illis

165
Conatus : magno hospitium miserabile, magno
Servorum ventres, et frugi cenula magno.
Fictilibus cenare pudet, quod turpe negabis
Translatus subito ad Marsos mensamque Sabellam
Contentusque illic Veneto duroque cucullo.

170 Pars magna Italiae est, si verum admittimus, in qua Nemo togam sumit, nisi mortuus. 3 Ipsa dierum Festorum herboso colitur si quando theatro Maiestas, tandemque redit ad pulpita notum Exodium, cum personae pallentis hiatum

1175 In gremio matris formidat rusticus infans : Aequales habitus illic similesque videbis Orchestram et populum; clari velamen honoris Sufficiunt tunicae summis aedilibus albae. Hic ultra vires habitus nitor; hic aliquid plus

180 Quam satis est interdum aliena sumitur arca. Commune id vitium est; hic vivimus ambitiosa Paupertate omnes; quid te moror? omnia Romae Cum pretio. Quid das, ut Cossum aliquando salutes ? Ut te respiciat clauso Veiento labello ?

185 Ille metit barbam, crinem hic deponit amati: Plena domus libis venalibus; accipe et istud Fermentum tibi habe: praestare tributa clientes Cogimur et cultis augere peculia servis.

Quis timet aut timuit gelida Praeneste ruinam, 190

164. emergunt pw, mergunt P.. 168. negabis Valesius, necabis P, negavit w. 186. deponit, amati Francke. 187. libis s, libris P.