ΚΑΙΣΑΡΕΩΣ

ΤΩΝ ΚΑΤ' ΑΥΤΟΝ ΙΣΤΟΡΙΩΝ

PROCOPII

CÆSARIENSIS

HISTORIARUM TEMPORIS SUI TETRAS PRIMA.

Interprete CLAUDIO MALTRETO Anicienfi, Societatis JESU Presbytero:

Cum fupplementis Vaticanis, & locorum aliquot emendationibus.

VENETIIS,
E TYPOGRAPHIA BARTHOLOMEI JAVARINA.

ILLUSTRISSIMOQUE VIRO

D. D.

PETRO SEGUIERIO

FRANCIÆ

CANCELLARIO.

N

ON adeo fum hofpes in patria, ILLUSTRISSIME CANCELLARIE; ut nefciam, quantum juves favore tuo mirabilem Galliæ fœcunditatem : qua & novi ingeniorum excellentium fœtus eduntur quotidie; & veteres, atque alibi nati, felicius apud nos renafcuntur. Multi certe, quos hodie redivivos amplectimur, in abditis bibliothecarum pluteis adhuc jacerent; nifi ejufmodi tumulos benignitas tua aperuisset, ac fepultis vitalem quamdam afflaffet auram. In primis pars optima Hiftoriæ Byzantine Tibi animam debet, ingenti receptam corpore; & quidem ita, ut ab interitu jam plane fecura fit. Hoc autem quis pro merito æftimet beneficium, quo fpirat ac loquitur infignis illa Temporum teftis; viget Vita memoria ; docet Magiftra vite, animos tenet Nuntia vetuftatis? Munus adeo memorabile lectores, fi grati haberi volunt co magis prædicent , quo minus auctores poffunt. Qui fi nunc viverent & luce fuis monumentis reddita fruerentur, omnes uno ore juftiffimas Tibi gratias agerent Tali PROCOPIUS Cæfarienfis officio non contentus probaret meum ; vifaque hac fuorum Operum nuncupatione, mihi confilium optimum fibi famam immortalitate Nominis tui manfuram gratularetur Stylum etiam, credo, Tibi fuum dicaret, illectus copia ac fplendore materiæ , quam fuppeditas. Collecta in unum decora in¬ tuens, quæ in clarissimis ævi sui magiftratibus laudavit, eum esse Te fateretur qui nec Symmacho Chriftiana beneficentia nec Boetio crudita pietate inferior Proclum integritate, prudentia Phocam lenitate animi Bafilidem superes. Erunt forte qui Tribonianum Oraculum fori nominent fi tamen hos libros legerent, nihil in co fuisse dicent, quod fufpicere debeas, aut invidere poffis Immo vero requirent multa, quæ egregio virtutis ac doctrinæ cum natura confenfu in Te pofita funt; & fenectutem tuam incredibili vigore corporis animique, fingulari apud Principes gratia, & ampliffima in fubditos auctoritate beatiffimam faciunt. Ille fatis habuit Jus fcribere: Tu & fcientia comprehenfum tenes, & moribus exprimis, facienda factis commonftrans. De tribunali pronuntias, quemadmodum ajebat Philo-. fophus, cum vultu & animo Legis, quæ fine ullo impotenti motu æquumbo-, num conftituit. Ut vero Lex a Tullio dicitur Mutus Magiftratus ; fic Tu, ILLUSTRISSIME CANCELLARIE, non immerito appellari potes Lex loquens. Quid mirum, fi vocem tuam Majeftas Regia fuffecit fux? cum probe fciret fe nullo ore vicario melius fari quam tua poffe. Non eft cur LUDOVICUS ADEODATUS Te illo excitet monitio Theodati I

A

talix Regis: Confidera in verbis tuis laudem pofitam principalem noftra Fama. eft quod loqueris: confcientia fine dubitatione quod fentis. Adeo non quidquam profers, cujus ipfum vel pudere poflit, vel pœnitere; ut per Te obtento bonorum affenfu, quo nihil eft gloriofius, fidele mentis optima teftimonium, quo nihil dulcius, confirmetur. In facrarium admifsus augufti pectoris, quanta cum dignitate id referas, & fplendorem exhibes Numinis, quo plenum eft! Hinc illa erga Regem maximum venerationis ad amorem acceffio, & incrementum obfequii cujus caufa in cxtremum venifti difcrimen; cum facrilegus perduellium furor in rhedam, qua vehebaris, facto impetu, tecum Fidem, Conftantiam, Æquitatem perdere tentavit. Nec dubito quin cœleftis manus aliqua hebetaverit crudele ferrum, lethiferumque ignem extinxerit, ne Reli gio præfidium amitteret; & Pax civilis, cujus exilio facra omnia turbari folent, reditum defperaret, fequeftro orbata fapientiffimo. Te fofpite rediit, viam nacta confiliis tuis expeditam : revexit opes: male dissipatas vires coegit, Gallisque univerfis optabilem Victoriam revocavit. Mox ambæ Regnum bearunt; dum altera vigeret domi, Te adminiftrante Rempublicam; altera foris domaret hoftes, ac fupplices Regum præftantiffimo fifteret. Nifi Pacem domefticam foviffes, haud coacti fuiffent exteri communem ab eo petere Hanc, ipforum injuriis pridem pulsam, JUSTI Filius reverti juffit; reducemque ofculata eft Fuftitia ; idco numquam a noftris digreffa partibus, quia Te vindicem & affertorem habuit fub amantiffimo Principe. Cui fane Procopius meus in ordine infimo fervire mallet, quam inter primarias dignitates Juftiniano. Urbis quidem Præfecturam geffit; fed co tempore, quo Byzantium adeoque Imperium profligari Imperator fiverat, nimium tribuens improbis magiftratibus: quorum culpa fiebat, ut pacis artes belli fraudibus pejores effent. Inde ut cætera taceam nata eft Hiftoria arcana: qualem hic auctor nequiret apud Te meditari; ubi nihil odiofum fed omnia plaufu & amore digna publico videret. Res demum tuas fcripturus, quid optaret aliud, nifi parem argumento facultatem dicendi ? quid timeret, nifi modeftiæ offenfionem tuæ ? Jam, fi illius promiffi memor, quo fe obftrinxit in libris de Bello Gotthico, Religionis controverfias mandaret literis & opus ad hoc ufque tempus perduceret; ibi Tu emineres fub utroque LUDOVICO. Neuter profecto fui in errorum monftra odii Miniftro ufus eft ullo, qui longius quam Tu a prece pretio que refugerit. Quoties Calvini hærefis, cujus extremos anhelitus huc e propinquo miffos facile audio, in Te circa regios cancellos fremuit? cum fruftra fatageret ad figillum irrepere; ut eo munita graflaretur liberius, numerumque perditorum augeret. Tunc videlicet cavifti diligentissime ne facra Lilia maculam contraherent & venerandos Principum vultas pollueret cera, quam indulgentia nimia molliviffet. Nihilo plus profecit larva recenrior Augustinum mentiens, turpifque Novitas Antiquitatem fimulans venerabilem. Longius prorupiffent damnata in cœlo ac terris capita; nifi Tu Dei Regifque caufam toto pectore amplexus, dediffes operam, ut fuis dejecta præfidiis, latebras procul quærere cogerentur. Utinam illuc intraret falutaris pudor, neque auderent novum petere Concilium, qui toties Tridentinum rifere. Quod fi hodie cœtus ejufmodi indiceretur; Sorbona, Academiarum Regina, fecum reputans, quanta cum laude ipfius comitia temperaveris procul dubio fuaderet ut ampliffimi confeflus cognitor optareris, reluctantibus licet defenfo

nus,

ribus Gratie, fato quodam ineluctabilis. Vinceret affenfus ECCLESIÆ,
quæ in tuo erga fe ftudio plurimum ponit: neque ignorat fua inte-
reffe , ut memoriam virtutis inclyte enori mini ne finat. Quare fibi
chariffimum SEGUIERII nomen fuis confecrabit annalibus
in Sedem Apoftolicam obfervantie exemplun pofteritati proponet
& egregia
Nos vero minimi tante parentis filii, quibus hoc impenfius faves
quo iniquius ab illius adverfariis petimur, quid non efficeremus; fi &
promeritis in nos tuis, & noftræ erga Te voluntati par facult as fup-
peteret ? Equidem fcio, eorum, quibufcum vivo, neminem opera ege-
re mea ut quo fit animo patefaciat. Quoniam tamen interpretis mu-
haud adeo ab hac mea mediocritate ingenii alienum, fufcepi;
hic mihi liceat maxime communia inter nos fenfa paucis exponere.
Certius enimvero meam ac Sociorum mentem, quam Procopii, ho-
minis externi, totque abhinc fæculis mortui, explicabo. Quæcumque
in Toga fupremus apex tribunalium poftulat, ca nos fumma in Te
miramur omnia, ILLUSTRISSIME CANCELLARIE. Ex judicio tuo
exiftimationem pendere noftram putamus. In benevolentia, qua tueri
nos & cohoneftare non definis, conquiefcimus. Numquam pigebit
honori tuo fervire. A Te collata in univerfos benignitas ita fingulos
afficit, ut cam pro fe quifque cum palam apud homines prædicet
tum privatim commemoret Superis, ac perdiuturnam precetur Tibi
incolumitatem. Hæc vere profitetur.

,