selfs ontfanging te Romen, en de verscheide gehooren, welke de Ambafsadeurs hadden, by Gregorius XIII, die kort na hunne aankomst stierf en hy Sixtus V. zynen opvolger. Het zal genoeg zyn de twee volgende als de wydlopigste en de naauwkurigste aan te haalen.

Relationi della venuta degli Ambasciatori Giaponesi a Roma, sino alla partita di Lisbona. Con le accoglienze fatte loro da tuttii Principi Chriftiani, per dove sono paffati. Raccolte da Guido Gualtieri, Roma 1586. in octavo. Dit werk bevat, behalven eene korte beschryving van het Ryk van Japan, een verhaal van de reys der Ambasladeurs naar Europa, en van 't geene hen gebeurde gedurende hun verblyf aldaar tot hun vertrek van Lisbon.

De missione Legatorum Japonensium ad Romanam Curiam, rebusque in Europa ac toto itinere animadversis, Dialogus, ex Ephemeride ipforum Legatorum collectus & in Linguam Latinam verfus ab Eduardo de Sande, Societatis Jesu Sacerdote. In Macaensi portu Sinici Regni in domo Societatis Iefu, cum facultate ordinarii & Superiorum, anno 1590, in quarto. Dit raar en keurlyk werkje 't welk gedrukt was te Macao in China, in het Latynsch en in 't Japansch, legt te gelyk open den staat van Europa en vande Indiën, zo als ze in dien tyd was. De Jefuiten hovaardig op den uytslag van dit Gezantschap, het welk volkomentlyk hun beschik was, wilden dat de Japoneesen zouden onderrecht worden door de Ambassadeurszelve, van de gunstige ontfanging, die zy in Europa genoten hadden en van de merkwaardige dingen die zy gezien hadden in de been en weer Reys. En zekerlyk bevat het zulken volkomen verhaal als het in dien tyd doenlyk was te geven van den Staat van Europa, van desselfs grootheid en verdeeling, van desselfs Eenhoofdige, Adel, en volkeregeering: van de pracht en Heerlykheid der Europische Vorsten, van den luyster hunner Hoven, van hunne rykdommen en macht: van de manieren en Costumen, en levenswyze der Edelen en mindere soorten van menschen: van den bloeyenden staat van handwerken en koophandel; van de manier van Oor ogs-voeringen in Europa zo te water als te Land: van de voornaamste steden in Europa, inzonderheid van Lisbon, Evora, Villaviziosa, Madrid, Pisa, Florencen, Romen, Napels, Padua, Verona, Mantua, Cremona, Milanen en Genua zynde de plaatsen, door welke de Ambassadeurs waren gereyst, en in welke hen op het allerwydloopigste was aangetoont al wat kostelyk en merkwaardig was: van den macht en 't gezag van den Paus van Romen, vanden Luyster zyner Krooninge, de pracht en staatsie van zyn bezitneming van de Kerk van St. Jan de Lateraanen; van de Macht en Grootheid van Philip II. toen Koning van Spanjen, en van de wyduytgestrektheid zyner heerschappyen in Europa en beide de Indiën; van de Republik van Venetien, de natuur van haare Regeering, de gelegentheid, rykdom, en oudheid van die stad en Gemeenebest. Van de talryke Overwinningen en ontdekkingen der Portugeesen in de Indiën: van verscheide Landen in de Indiën, inzonderheid van het Ryk van China; en een verscheidenheid van andere dingen, te veel om hier op te tellen: Dit boek was geschreven by wegen. van Zamenspraaken, waar in de Ambassadeurs Mancius en Michaël, derzelver twee Medgezellen, Martinus en Julian, Leo een broeder van den Prins van Arima, en Linus, een broeder van den Prins van Omura, ingevoert worden als Spreekers. De Schryver heeft niet nagelaten op bequame plaatsen daar by te voegen eenig verhaal van 't Ryk van Japan zelve, en voornamentlyk in de manieren en gewoontens van dat Land te vergelyken met die van Europa. Met een woord, ik twyffele niet, by aldien dat geheele werk nu herdrukt wierd, of het zoude zeer greetig gezocht en verkocht worden.

Doch

Doch om voort te gaan. Daar zyn veele brieven van de Jesuiten, die achter de verscheide voorgemelde verzamelingen volgen, als ook achter eenige andereschryvers over het zelve onderwerp, waarvan hier bygevoegt is een Lyst, zo na als mogelyk was, geschikt na de tyd order, in welke de dingen, waar van in dezelve gehandelt waren, gebeurt zyn.

Relation del Martyrio,que seys Padres descalcos Franciscos tres Hermannos de la Compania de Jesus, y decisiete Japones Christianos padecieron en Japon, por F. Juan de Sancta Maria, Madrid 1601. in octavo. De Franciscaners, welker Marteldom hier in beschreven word, waren gezonden als Ambassadeurs van den Gouverneur van de Manilhas aan den Keyzer Taico, en door dezen als zodanige ontfangen, en gehandelt, maar hebbende naderhand, strydig tegen zyne herhaalde bevelen, voortgevaren om opentlyk en zonder inhouding tot Miaco te prediken, wierden zy gevonnist om tot Nagafaki ter doodt gebracht te worden als verstoorders van de gemeene ruste, te gelyk met drie Jesuiten en zeventien Japoneesen, die alle om dezelve reden gevat waren.

Hiftoria de las Islas del Archipelago y Reinos della gran China, Tartaria, Cochinchina, Malaca, Siam, Camboxa, y Japan, y delo Succedido en ellos a los Religiofos defcalcos de la orden del Seraphico Padre San Francifco de la Provincia de San Gregorio de las Philippinas. Par F. Marcello de Ribadeneyra. Barcelona 1601. in quarto. alleen het vierde, vyfde enzesde boek van deze Historie, raken de zaaken van de kerk in Japan, en in 't byzonder de bovengemelde ter dood brenging der Franciscaners.

Historia de las Missiones, que han hecho los Religiofos de la Compania de Jesus para predicar el Sancto Euangelio en la India oriental, y en los Reinos della China, y Japon. Primera y Segunda parte. Por el P. Luis de Guzman. Alcala 1601. fol. Het vyfde en zesde boek van het eerste deel, en 't geheele vierde deel van deze historie bevatten een zeer wydlopig en omstandig verhaal van de zaaken der Kerk van Japan, van desselfs grondlegging door Francifcus Xavierius of, tot aan het einde van de zestiende Eeuw.

Relacion annual de las cosas, que han hecho los Padres de la Compania de Jefusen la India Oriental y Fapon en los annos de 1600 y 1601, y del progresso de la Conversion y Christiandad de aquellas partes. Valladolid 1604. in octavo. Dit is een vervolg van F. Luis Guzmans Historie van de kerkelyke zaaken in China en Japan; het was eerst geschreeven in het Portugeesch door F. Ferdinand Guerreiro, en in 't Spaansch vertaalt door F. Antoni

Collaco.

Tre Lettre annue degli anni 1603. 1604. 1605. & parte del 1606, mandate dal. R. P. Francisco Pasio. Bologna 1609. Deze drie brieven zyn van F. Johannes Rodericus Giron.

Littera Japonice anni 1606. Chinenses anni 1606 5 1607, illa a R. P. Joh. Rodriguez, be a R. P. Matthæo Riccio Soc. Jefu transmisse ad Cl. Aquavivam, Latine redditæ a Rhetoribus Collegii S. J. Antwerpie 1611. in octavo.

Litera Japonice annorum 1609 & 1610. Ex Italicis Latine facte ab Andrea Schotto. Antwerpie 1615. in octavo.

Histoire des chofes le plus memorables avenues tant ex Indes orientales, qu'autres pais de la decouverte de Portugais, en l'establissement & progrez de la Foy Catholique, & principalement de ce que les Religieux de la Compagnie de Jesus y ont fait & enduré pour la même fin, depuis qu'ils font entrez, jusquez a l'an 1600, par Pierre du Farric, Tolosain, de la mesme Compagnie, I. partie. Bourdeaux 1608. in quarto. Deze Historie, welke alle

h

de

de Oostersche Landschappen raakt, in het algemeen is by een getrokken voornamentlyk uyt de brieven der Jesuiten, het Leven en de brieven van S. Francifcus Xavierius, gelyk zyn uytgegeven door Turfellin, uyt de schriften van Maffeus, Acosta, Guzman, Johannes de Lucena, Fernandus Guerreiro en andere. Het tweede deel wierd uytgegeven tot Bourdeaux 1610. in quarto, en het derde, 't welk zich uytstrekt tot het jaar 1610. op dezelve plaats 1614. in quarto. De geheele historie is naderhand overgezet in het Latyn door Matthias Martinez en uytgegeven tot Keulen 1615. in Octavo.

Rei Chriftianæ apud Japonios Commentarius, ex Literis annuis Soc. Jesu annor. 1609. 10. 11. 12. Collectus a Nicolao Trigaultio. August. Vendelic: 1615. in octavo.

Relacion del fuccesso, que tuvo nuestra Santa fé en los Reinos de Japon desde el anno 1612, hafte el anno de 1615, imperando Cubofama, Compuefta por el P. Luis Pineyro, S. J. Madrid 1617. Aan het einde van dit verhaal, 't welk genomen was uyt de brieven van de Jesuiten in Japan aan F. Mutio Vitelleschi, toen Generaal van de orde, is een Lyft van alle die perfoonen die in Japan ter dood gebracht zyn over de Cristelyke religie van het jaar 1564, tot 1615: gelyk ook van alle de Colegien, Schoolen en Kloosters, welke de Jesuiten afgenomen zyn gedurende de vervolging, in 't geheel bedragende 73.

A brief relation of the Persecution lataly made against the Catholick Chrif tians in the Kingdom of Japan. Divided in to two Books, Taken out of the annual Letters of the Fathers of the Society of Jesus, and other authentical informations, translated in the Englisch, by W. W. London 1619. in octavo. Dit bevat voornamentlyk 't geen gebeurt is in het jaar 1619.

Historia y Relacion del Japon desde el anno 1612, hasta el de 1615. Por el P. Pedro Morejon S. J. Lisboa 1615. in quarto.

Historia del Regno di Voxu del Giapone, dell antichita, nobilta e valore del fuo Re Idate Masamune, delli favori, ch'a fatti alla chriftianita, e desiderio che tiene d'esser Christiano, e del aumento di nostra Sancta fide in quelle parti, e dell' Ambasciata, che ha inviata alla santita de N.S.Papa Paolo V, e delli suoi fuccessi, con altre varie cofe; fatta par il Dottor Scipione Amati, Romano, Interprete e Historico dell Ambasciata. Roma 1615. in quarto. Dit was een tweede Gezantschap van Japan naar Romen; Dit wierd gezonden door Idate Masamune, Prins van Voxu dat is, Osju, de noorderlykste provintie van het Ryk van Japan, en F. Ludovicus Sotelo, een Franciscaner aan 't hoofd van 't zelve. Zy quamen in Europa langs de west Indien, en wierden ter gehoor by den Paus toegelaten op den derden van Slachtmaand 1615. Om een wydlopiger verhaal te hebben, wyze ik den Lezer tot het werk.

Lettere annue del Giapone, China, Goa, Ethiopia, al Generale della Compagnia di Giesu, scritte dalli Padri dell' istessa compagnia, nell anni, 1615. 16.17.18.19. volgarisate dal P. Lorenzo delle Pozze, Milano 1621. in ottavo.

Historia y Relacion de los Succedidos en los Reinos de Japon y China desde el anno 1615, hafta el de 1619: por el P. Pedro Morcjon S.J. Lisboa 1621. in quarto.

De Christianis apud Japonios, Triumphis, five de gravifssima ibidem contra Chrifti fidem persecutione exorta ab anno 1612, ufque ad annum 1620. Libr. V. Auctore P. Nicolao Trigaultio. Cum M. Raderi auctario & Iconibus Sadelerianis. Monachii 1623. in quarto.

Histoire de ce qui s'est passsè au Japon, tirée des Lettres escrites es années 1619.1620.162 1. Traduite de l'Italien par le P.Pierre Morin.Paris 1625 in

octavo. Aan het einde van deze historie is een verhaal van het Land van Jeffo door F. Hieronymus ab Angelis die daar was in 't jaar 1621, zynde een brief door hem geschreven van Matsumai, waar in hy verzekert, dat alschoon hy in een zyner voorige verhaalen ontkent had dat het een Eyland was, hy evenwel door nadere opmerkingen, en de beste onderrechtingen, die de Inboorlingen in staat waren geweest aan hem te geven, het dienstig geoordeelt had van zyn gevoelen te veranderen, dat het volgens zyne eige zeekre kennis grenst aan de Zee, ten zuyden, Oosten en westen, en dat ten Noorden de stroomen zo sterk waren, dat ze hem deeden besluyten, dat het van dien kant ook door de Zee moest bespoelt worden.

Histoire de ce qui s'est passé es Rojaumes du Japon, & de la Chine, tiree des Lettres escrites és annees 1621 & 1622. Traduite de l'Italien en Francois par Jean Baptista de Machault. Paris 1627. in octavo.

Vita P. Caroli Spinola pro Christiana religione in Japonia mortui. Italice Scripta a R. P. Fabio Ambrosio Spinola. S. J. Latine reddita a P. Hermanno Hugone S. J. Antverpie 1630. in octavo. P. Carel Spinola wierd Levendig verbrant in Japan, op den tienden van Herfstmaand 1622.

Historia Ecclesiastica de los Successos de la Christiandad de Japon desde el de 1602, que entro en el la orden de Predicadores, hasta el de 1620. Conpuesto por el P. F. Jacinto Orfanel, de la misma orden. I annadida hasta el fin del anno de 1620. Por el P. F. Diego Collado, Madrid 1633. infolio; Dit werk raakt voornamentlyk de zendingen der Vaders van de Orde van St. Dominicus in Japan, gelyk ook doed voor een groot gedeelte het volgende, het welk de zaaken van haare zendingen in de Philippynsche Eylanden, Japan en China ophaalt van het jaar 1582 en voortgaat tot het jaar 1637.

Historia de la Provincia del S. Rosario de la orden de Predicadores en Philippinas', Japon y China, por Don Fray Diego Aduarte, Obispo della nueva Segovia. Annadida por el P. F. Domingo Goncalez. En Manila en el Collegio de S. Thomas 1640. in folio.

Relation verdadera y breve de la persecution y Martyrios, que padecieron por la confession de nuestra S. Fé Catholica en Japon, quinze religiosos de la Provincia de S. Gregorio de los descalcos del orden de S. Francisco, de las Islas Philippinas, y otros muchos Martyres religiosos de otras religiones, y Seculares de diferentes estados, todos los quales padecieron en Japon desde el anno de 1613, hasta el de 1624. Por el P. Diego de San Francisco. Manila 1625. in octavo. Aan het einde van dit kleine tractaatje waren, Atta audientiæ a S. D. N. Paulo V. Pontifice Opt. Max. Regis Voxu Japoni Legatis Roma die 9 Novembr. 1615. in palatio Apoftolico exhibita.

Litteræ annua e Japonia, anni 1624 ex Italico in Latinum translate. Dilinga 1628. in octavo.

Histoire Ecclesiastique des Isles & Royaumes de Japon par le R. P. Francois Solier Paris 1627. in quarto. Dit is een algemeene geschiedenis van de Kerk van Japan. en in een tydkundige order van desselfs grondlegging tot het jaar 1624.

Narratio perfecutionis adverfus Christianos excitate in variis Japonia regnis tannis 1628.29.30. Ex Italico Latine reddita a Joh. Bollando. Antverp. 1635 in octavo.

Historie der Martelaaren, die in Japan om de Roomsche Chatholyksche Religie, fchrikkelyke ende onverdraagelyke pynen geleeden hebben ofte gedood zyn. Beschreven door Reyer Gysbertz. De Schryver van deze korte historie van Japan, die gemeenlyk gedrukt is met de historie van Japan van P. Caron, woonde eenige tyd tot Nagasaki in den dienst van de Nederlandsche Oost Indische Maatschappy, en was oog-ge

h2

Nederlandsche

tuyge van de meeste dezer handelingen, van welke in dezelve gemeldt word, en gebeurt zyn van het jaar 1622. tot 1629.

Relatione della Provincia del Giapone scritta dal. P. Antonio Francesco Cardim. Roma 1643. in octavo. Het voornaamste onderwerp van dit verhaal is de staat van de Christelyke religie in Japan, Tonquin, Cochinchina, Siam, Cambodia, Laos, en het Eyland Haynan, de Ambassade, welke door de Portugeesche regeering van Macao aan den Keyzer van Japan gezonden wierd in het jaar 1640., om ware het mogelyk, de acte van der Portugeesen verbanning herroepen te hebben, als mede de barbaarsche ontfanging der Ambassadeurs, en de wreede ter dood brenging van derzelver persoonen, en gantsche gevolg, uytgezondert alleenlyk dertien van het geringste Soort, die te rug gezonden wierden naar Macao:

Tractatus, in quo agitur de Japoniorum religione; de chriftianæ religionis introductione in ea loca; de ejusdem exftirpatione. Adjuncta est de diversa diversarum gentium totius telluris religione brevis informatio, Auctore Bernardo Varenio Medicina Doctore, Amstelodami 1640. in duodecimo. Dit is alleenlyk een uyttreksel van de merkwaardigste dingen, den Schryver voogekomen in Maffeus, in eenige brieven der Jesuiten, in het verhaal van Reyer Gysbertzende in Franciscus Caron, onder zekere hoofdeelen gebracht.

Dell' Istoria della Compagnia de Giefu, l'Afia, descritta dal P. Daniello Bartoli, parte I. & II. Roma 1660. in fol. Het eerste deel van deze Algemeene beschryving van de Maatschappy van Jesus, leydt de zaaken van haare zendingen in Japan en andere gedeeltens van Afia af van de eerste reys van S.Francifcus Xaverius naar de Indiën, welke hy ondernam in 't jaar 1540 en duurde tot 1569. Het tweede deel raakt geheel en al de kerk van Japan, eene algemeene en volkome historie van dezelve gevende, van het jaar. 1569, onder de regeeringen van de Japansche Keyzers Nobunanga, Taicofama, Daifusama, of gelyk hy ook wierd genoemt Ongofchiofama, ende Xongunsama tot desselfs volkome uytroeying onder de regeering van Toxungofama in het jaar 1640. Wanneer de Portugeesen ook te gelyk uyt het Land wierden gedreeven.

Histoire de l'Eglise du Japon par M.l Abbé de T. Paris 1689. in quarto 2 vol. Dit is de historie van de Japansche kerk van F. Solier, in beter fransch gebracht en vermeerdert uyt verscheide andere Schriften, en vervolgt tot het overlyden van den Keyzer Toxungofama, 't welk was in't jaar 1658. Ze was beschreven door F. Craffet een Jefuit, wiensnaam gemeld staat voor den tweeden druk. In't jaar 1707. is tot Londen uytgekomen een Engelsche overzetting door een onbekende hand in quarto, in twee deelen.

De Nederlanders den handel op Japan niet alleen gehad hebbende van 't Schryvers, jaar 1609, maar ook dezelve genoten, met uytsluyting van alle Europische natien zedert 't jaar 1640. zo is het redelyk dat men wydloopiger en voldoenender verhaalen verwacht van haare Schryvers, welke ik nugaa overwegen. Jan Huyg van Linschooten is de eerste die my voorkomt. Hy was geboren tot Enkhuysen, en vertrok naar de Indiën met Vincent Fonseca, Aardsbisschop van Goa in het jaar 1583, eenigen tyd voor de oprechting van de Nederlandsche Oost Indische maatschappy. Het zou ver buyten myn bestek loopen, optehaalen alle de verscheide drukken en Overzettingen van zyne reyzen, Ik zal alleenlyk aanmerken, dat zy uytmaaken, het tweede, derde en vierde deel van de Bry's India Orientalis, en dat B. Paludanus, een vermaard Geneesheer tot Enkhuysen, daar by gevoegt heeft eenige aanmerkingen, voornaamentlyk rakende de dingen die de Natuurkundige Historie betreffen. Zyn verhaal van Japan, het welk zeer kort, en niet zonder

:

mer