, nere. deinceps porro Rex id non vifus intelligere, clarius expreffit doloris & desiderii magnitudinem fui, hunc in modum loquens æternum exulabit e corde meo gaudium; æternum in eo dolor domicilium habebit, o Palari, propter Paladem, Ad hæc Palarius repofuit. Juftiffima dolendi caufa eft amiffio mulieris his præditæ dotibus: Pudicitia, Prudentia, Parfimonia verborum nobilitate, forma, fummiffione erga virum fuum, & fumma in eumdem caritate. Hic Rex Palarium intuens immenfum, ait, cordi meo infevisti lu&um, immenfum item tui odium, Palari, mea dulciffima occidenda Palade. Ad id contra Palarius: Verum & irrevocabile odium inter hos mutuo viget, Lupum & Oves; Felem & Murem; Edit. Rom, Accipitrem & Perdicem, Corvum & Noctuam, Cancrum, & anguem : quibus accenfendi funt, pag. 608 qui magna, & veteri amicitia dirempta, cœperint tandem odiffe invicem Tum Rex: oculi mei, Palari, requirentes femper miferam Paladem, numquam deinceps fomnum videbunt. Octa funt (repofuit Palarius) quibus cura fomnum eripit: Multa poffidens nec habens fidelem fervum ; Machinans necem Amico aut Adverfario; Deperiens mulierem; confcius fe falfum crimen impegiffe ulcifci valenti; Pauper a quo exigitur quod non habet; Eger morbo decumbens gravi fine ope Medici; Maritus adulteræ ; Dives parcus inopiam metuens; quibus addendus eft; rem defiderans quam confequi non poteft. His Rex eludi fe indignans, iratus dixit: numquam amplius tecum colloquar, Palari. At Palarius Indigni qui ád colloquium admittantur hi funt: qui fratrem odit ex falfa caufa; Homo arrogans; qui divitias anima propria plus æftimat; Qui contradicit fervus Domino, difcipulus magiftro. Sub hæc Rex ut erat fufpenfo animo parum attentus ad audita inopinatę exclamavit, nemo eft in omnibus peccati expers: & homo perfectus omni ex parte nufquam reperietur. Sic relicto Palarius Rege pleno luctus, in miferrima defperatione videndæ umquam dilectiffimæ conjugis, paulo poft adfuit evocatam e latebris, & cum cætero regio cultu, tum corona illa pulcherrima ornatam adducens Paladem. Eam quo gaudio Rex viderit, quibus amoris fignis exceperit, fubjiciet fibi quifque, uti & quibus laudibus Palarii prudentiam extulerit; quantum ad priorem in ipfum addiderit benevolen tiam; quam quidem pretiofiffimis ftatim donis voluit teftatam. Brachmanas porro infidiatores perfidos, & confilii fanguinarii fceleratiffimos autores, congregatos univerfos coram fe juffit interfici. Hoc exemplo patet, Regi ad fuam tuendam pacatam, atque incolumem domum & Rempublicam, inftrumenta efficacitatis præcipuæ hæc effe Prudentiam, Patientiam, Sapientes Confiliarios, & Mulierem cordatam, DISSERTATIO Parabolica VIII. A Lia die pofcenti Abffalomo Regi audire de Amicitiis temporis caufa in communi periculo contractis, differuit in hunc modum Gymnofophifta. 1. Non omnes Amicitiæ ævum ferunt, nec vero nefas alia umquam inire quam æterna fœdera, Eft cum etiam probi, ac fapientes non recufant conciliationem cum inimico, vicem tantum, ac conditionem induciarum habituram. Res hoc exemplo declarabitur. Felis in trunco vetuftæ arboris domicilium habebat, nec longe hinc cavo exiguo habitabat Mus. nocte quadam ambivit arborem retibus venator; & ignara infidiarum ante lucem felis exiens, implicata laqueis eft Vidit eam ita vinctam erumpens cavo fuo mufculus, & gavifus eft: fed brevem ei lætitiam ingruens duplici ex periculo metus anceps fecit. Sufpiciens enim infiftentem arbori, & facere in fe impetum Noctuam parantem, cum refugere in fuam caver nam vellet, fubeuntem eo nympham animadvertit. Hic enimvero confternatus difcrimine, & anxie deliberabundus hærebat; quid agam? aut quo me vertam? fecum ajens: fi cavum meum ingrediar, devorabit me Nympha, fi aut hic perfiftam, aut dextra finiftrave fugere aggrediar involabit in me Noctua. Si Feli me admoveam præda illi fiam. Non defpondendus tamen eft animus. ingenium in anguftiis cernitur. excogitabo aliquam lalutis viam Ea circumfpectis cunctis non aliunde quam e Fele oftenditur. Experiar eam alloquio, Sic accedens quantum tuto potuit ad intricatam re ti felim, fatin, inquit, falve res funt tuæ ? & Felis gaudes fcilicet, ait, me deprehenfa, ac miferæ infultas. Tum Mus, gauderem, ut dicis, fi fecurus effem: nunc propria mihi pericula cala mitatis alienæ fructum excutiunt. Vides Nympham pervafiffe meum cavum, fimulque immi nentem in mei rapinam fuperne Noctuam. Nunc age, quod communiter expedit, conciliemur invicem, pacemque faciamus, his legibus; ut ego, quibus vinciris, rumpam laqueos, tu nympham occidas prædatricem meam, II. Probavit impenfe Muris propofitionem Felis, & magnæ mercedis propofitiones adjecit, fi ejus beneficio fe folvi contingeret. Ergo fœdus inierunt; & Mus citra moram cœpit fila tetis arrodendo frangere. Unum ex his tamen reliquit quo adhuc Felis teneretur. Non enim plane fidebat reconciliatæ gratiæ, nifi pignore fibi certiori caveretur. Increpabat fic cunctantem Felis, quid dubitas, ajens? tam cito redis ad genium? ita brevis eft fides amicitiæ jurata? fynceræ (Mus ait) equidem mihi confcius voluntatis fum in foedere inter nos inito fervando; fed quo tu fatura fis animo ubi me in poteftate habueris vereor, nam naturalis inclinatio non mutatur; aut fi qua ei vis affertur, non perftat; propterea, cum nihil urgeat, tutius cenfeo relinquere te adhuc uno conftrictam vinculo; hoc quoque rupturus cum maturum erit. Sic aliquamdiu perftitit muffans. Quoad Sole jam exorto, & Venatoris adventantis ftrepitu cœpto audiri, refiduum tempeftive confregit fi lum; proculque ftatim fugit. Feli folutæ, vel fi deeffet fides, Venatoris tamen inftantis metus, infequendi muris confilium excuteret. Ergo Nympha obiter exterrita, & ex antro muris ejecta faltu confcendit arborem. Moitus Venator fractum rete reconcinnaturus abftulit, III. Pauci ex hoc dies fluxerant, cum prodeuntem, pastus caufa quærendi e fua caverna Murem pag.609. procul Felis intuens; quo a nie (clamat) femper vitabundus digrederis, oblitus amicitiæ jurata? age, aude, accede ad me, amplecti te, ac remu nerare pro meritis cupio libertatis & falutis vindicem meæ. cui Mus parumper fubfiftens, intervallo tamen fatis magno medio, noftra, inquit, ami citia complexus non requirit; nec libenter ofcu larer labra contigua dentibus mandere mei fimiles folitis. Amemus e longinquo cenfeo. nec aliter fecit umquam mus providus, haud minus quam ante fedulo vitans, ne fe Feli committeret aut experiundæ fuo damno perfidiæ occafionem daret, hofti reconciliato fecum quæftuofa ratione. Fabula docet; fluxas effe, ac fidei fubleftæ amicitias, quas utilitas, & neceffitas conglutinant, genio, & natura reluctante. , fpecie, ac plumarum verficolori varietate formofum, quam voce difertum &, quod eft potiffimum, fenfu ac rerum ufu prudentem in paucis. Hunc pullum adhuc tenerum alentem verfari affidue Rex videbat, cum Principe fuo filio paulum fupergreffo infantiam oblectandi ejus gratia. Coaluitque familiaritas, etiam convictu quodam exercita, ufque ad neceffitudinem hunianæ prope caritatis. nam ut puer fupra modum delectari videbatur Pfitacis duobus, fic illorum utrique cariffimus erat; adeo ut numquam fenior e felicibus fylvis ad quas quotidie volabat, mitia poma pullo fuo portaret; quin eorum partem vel optimam Pufioni regio feponeret. Per annos hæc aliquot durarunt. Jamque Pullus Pfitaci plenum ævum attigerat; & Regis filius adoleverat in pubertatem, cum die quadam accidit: Pafferem delicias adolefcentis regii, rixa cum Juniore Pfitaco contracta, male ab illo mulctari : atque ab ulcifcente dilecti pafferis plagas Juvene harum au&torem interfici. Supervenit facto, & cædi prolis fuæ Senior Pfitacus, proculqué dum peregre revolat, intuens jugulari a Regio Alumno natum fuum, eum fenfit animo dolorem quem excitare fpectaculo tali affectus patrius poteft maximum . At fecum intime ringens, frendenfque. O mores, inquit, intolerabiles Regum, jus, fas, officium, fidem, neceffitudinem amicitiæ infra fuam fortu:nam , dignitatemque ducentium! O infeliciffimam his miniftrantium fortem, quorum illi fudores, & ærumnofiffima obfequia neglectu fere contemptuque, non raro etiam exitio remunerantur ! -deberi fibi ab omnibus rati omnia, debere fe quidquam cuiquam nec cogitare dignantur, nec dici fuftinent. Libidine cuncta metiuntur, ex ufu ac fructu propriis cuncta æftimant. Se unos intuentur, fibi unis placent: fui unice fuarumque deliciarum rationem haberi æquum cenfent. expectes ab iftis gratiam merito, mifericordiam infortunio, qui nec veniam errato, nec fupplicio moram indulgere umquam. norunt multorum annorum fervitus, & laboriofiffima minifteria uno ipfis momento levis offenfiuncula obliterantur . II. Hæc obiter conquerens admovebat fe loco propius; at ubi jam e vicino diftinctius haufit oculis diram fpeciem cruentati abjectique, ac crudeliter ab irato ultore calcati cariffimi capitis, in eas furias exarfit, ut in regium involans puerum roftro ei atque unguibus effoderit oculos, habe, inquiens, quod te dignum eft, dure, immifericors, ingratiffime: tanti temporis contubernium, tam familiaris hofpitii neceffitudinem tam teneræ amicitiæ jura dulciflima non impune nefanda immanitate pollueris. Sub hæc audacis confcius facti in fumma regii viridarii arbore confedit fruens inde fpectaculo tumultuantis aulæ ad cafum acerbiffimum pueri Principis. Accurrit inter ejulatus nutricioruin, & curfationes fatagentium fruftra Satellitum exanimatus Rex: & filium amplexus, ablutaque nequidquam patriis lachrymis excæcati pueri proprio fœdata cruore facie; Feneftræ fe admovens, ex ea confpicuum auctorem cladis fimulata ignofcendi promiffione ad fe ut revolaret inftitit hortari. Cui Pfitacus, fugere certus inde quam longiffime, ubi ex tuto afflictis hoftibus infultans, expleffet animum fæva fatietate vindicta agnofce Rex, ait, juftam vim Nemefis ultricis , cujus exemplum in familiari tibi capite habes domefticum. nullum illa nefas impunitum finit. Veretur neminem ; nullius opes reformidat; ne veftra quidem fuperborum Regum fuperciliofa majeftate deterretur; ne fupplicia fceleribus adæquet natis etiam in purpura . Serius ocyus fuas cuique vices reddit. nec peffima conditio eorum eft, quos celeriter ulcifcitur, e quibus eft tuus Filius in flagrante perfidia oppreffus. dilatione pœnas auget, ac fœnore tormentorum toleratæ diu culpæ fortem exaggerat. adeout quos inexpiatos vita dimiferit, fempiternis immiferabiliter cruciatibus addicat. Erat unguis in ulcere Tom. I. , , ardentis dolore Regis intempeftiva Pfitaci Philofophia qua ille, ut irrifione fui, quamquam indignabatur vehementius, preffit tamen indicia Edit. Rom. ignefcentis æftuofiffime furoris, & fe componens pag. 610. in moderationem, qua poffet hoftem fallere, pacato , quantum potuit vultu refpondit: Minime ambigua tu quidem & me quoque fatente vera loqueris. quo ipfo defiderium auges tui reditus, ne tam fapienti monitore caream quare, oro te, ne nos deferas, emendare quoad licuerit, præterita paratos. nec timendum puta, ne qui offenfam tui tanta pœna luimus, quidquam in te deinceps committere audeamus quo iftius quam vere prædicas, Nemefis graviorem in nos concitemus iracundiam. Ad ea Pfitacus non faciam, inquit: monent enim prudentes, femper ei qui damnum intulit ab Adverfario incommodi accepti memore cavendum. eoque magis vitandum ejus acceffum, quo ille invitaverit inftantius. Audivi, & illud ab idoneis auctoribus: Genitores fapienti Amicorum loco habendos; Fratres pro comitibus itineris; Uxorem pro contubernali ; Filios pro tabellariis memoriam Patris ad Pofteros perlaturis; Filias ut adverfarias in lite confiderandas; Cognatos, ut feneratores acriter repetentes debita; fe ipfum, ut folitarium omni affectuum neceffitudine folutum. His ego præfcriptis obfequens, recedere in folitudinem ftatui. III. Adverfus ea Rex: fi a te profectum effet juxta, mihique confulere poffum utilius, quam fugere, longiffimeque a vobis abfcedere. Ergo falve mihi æternum, & vale. aut IV. Sultine adhuc paululum, Rex inquit, & cogita nullam imputari poffe a me Tibi calamitatis meæ partem, aut eo nomine culpari. Scio enim fatali cuncta neceffitate contingere. inevi tabiliter ad quidvis horum, quæ fieri videmus, qui agunt rapiuntur efficacia decretorum æternorum. nexui robuftiffimo adamantinæ catenæ quis tractus mortalis obluctetur ? nullum igitur tuum, aut mei Filii crimen eft. Miniftri fuiftis ambo non voluntarii Fatorum, quod multo ante fanxerant exequentium. Parcarum nempe in Tabulario ære incifæ dudum æterno tuæ prolis mors, excæcatio meæ ftabant, ignofcamus nobis mutuo alienum crimen. Veni nec time. Amici ut prius erimus Adverfus hæc Pfitacus: Horribilem. inquit, differis, nec mihi credibilem Philofophiam. Ego Magiftris haud paulo melioribus affentior: fato fuperius arbitrium noftrum effe: vitæque fortem in fua cujufque manu pofitam, ut felicitas, ac miferia, recte, aut fecus voluntaria motione confultorum reputari fructus debeant. Quod fi vel hoc admiferim, quod difputas: nam fateor in ea opes ftacula removeat; nihil ea videri optabilius Sapienti debet, ægre id nomen aut parare aut tueri valituro, nifi a fe ipfo fibi cavens, & perdendæ anima occafiones vitans, a Cognatis, Filiis, divitiis, ipfaque procul a Patria fefe removerit. Patriam fiquidem, Filios, Cognationem commutare cum æquivalentibus poterit. Ánima jacturam quod refarciat numquam inveniet. Adjungam & aliud Sapientum effatum, peffimam effe pecuniam, quæ non erogatur: Peffimam uxorem cu fuus vir exofus eft. Peffimum filium parentibus contumacem : Peffimum Regem qui fimulat innocentiam: Peffimum amicum perfidiofum: Peffimam Civitatem feditionum apparatibus. tumentem, cujus Cives anxie vivere, & in horas extrema formidare necesse fit. Sic & ego apud te manens femper effem anxius. Et his dictis evolayit Relicto cunctis exemplo falubri, & prudentiffimo confilio, numquam iis fidendi quos læferis. DISSERTATIO Parabolica X. multos fententia hærere: tamen veritus ne in ita Sub hac loqui ceffanti Gymnofophifta, quoque fatorum ferie fixum fit, te mihi perjurum fore: non committam, ut in meam perniciem cooperari fatis, præbendo tibi mei perdendi opportunitatem coner. velis potius & remis me in quam diverfiffima proripiam: Interpretanfque in favorem meum providentiam æternam fatali ejus lege cautum arbitrabor, ut ego in locis a tua ditione remotiffimis fecuram incolumis vitam degam. quamquam equidem, (non enim recedam a doctrina veriori) nihil a fatis aut fpero aut tiEdit. Rom meo; quod me deterret a me tibi committendo, pag.611. odium mei eft quod flagrare in corde tuo maximum fufpicor, vel potius intelligo ex certa caufa talis odii, memoria, quæ in te viget damni a me illati. nec remiffior fortaffis in meo pectore fomes averfionis a te vivit, dum recordor interfeci domi tuæ mei pulli a tuo filio; ex mea confcientia de te judico, planeque cenfeo: nec tibi expedire nec mihi nos deinceps una degere. V. Refpondit ad ea Rex: quod de te fateris, opinaris de me, probrofum utrique eft. Bonorum enim ac Sapientum eft in poteftate habere cupiditates; nec obfequi affectibus cum ad aliquid impellunt rationi non confentaneum. & ego igitur & tu, quantumvis recurrente memoria cladium, mutuo amare poterimus Anceps (repofuit Pfitacus) ifta experientia fuerit. Magna enim vis eft perturbationum, irritante objecti præfentia folitarum exardefcere, rationifque frænum in æftu furoris excutientium. quod fi quis vi annitens fumma moderari tali tempore iræ aut odio potuerit, moleftiam tamen ingentem fentiet: nec pace aut tranquillitate animi, quæ vitæ felicitatem conficit, in conflictu tam vehementi affectuum cum judicio, fruetur. nam qui vulneratus in pede, currit tamen, fummo dolore cruciatur: Et qui lippus palpebras apertas objicit vento, & fi minime velit, & contra fatagat, oppletis pulvere oculis plane cæcutiet. Sic fenfum gerens intus vivum gravis incommodi accepti, quantumvis imperare animo conetur, dum auctorem fui luctus coram videt, oleum in flammam mittit; majufque excitat incendium, quam cui par extinguendo fit. quare talibus una conditio pie ac feliciter vivendi reftat, amovere a confpectu monumenta cladium fuarum & falutem in folitudine quærere. Ad hanc ampletendam toto deinceps feror impetu ftudii, fuftragantibus in hoc confilium monitis Philofophorum, quos audiffe memini docentes: quinque rebus perveniri ad famam illuftrem: Innocentia, doctrina, fuga fufpicionum adverfarum, fuavitate morum, ad nihil tamen inhonoratum defcendente; denique perpetratione magnorum operum. Quarum laudum cum facultates folitudo fubminiftret, ob SUD Ub hæc Rex Abeffalom: audivi, ait, & probo quæ de numquam refumenda graviter offenfi familiaritate docuiiti cuperem autem difcere abs te, an non oporteat interdum dari operam, maxime a Regibus, ut reconcilientur ipfis, & in priorem gratia reponantur locum ii , quos errore quodam abalienaverint. Super eo argumento Gymnofophifta differere hunc in modum eft exorfus. I. Fuit in quadam fylva referta belluis inter alias Thos quidam, vitæ propofito valde diverfus ab iis quibufcum vitæ ac naturæ communione jungebatur. Mitis enim erat & temperans, præter morem & Thoum cæterorum, & cum his aliqua ex parte convenientium Vulpium. quorum omnium graffationes & helluationes quotidianas innoxii fanguinis deteftans intuebatur, eoufque non obnoxius cupiditatibus gulæ ut ultro abftineret omnino carnibus, & naturali vefcendi neceffitate herbis, ac pomis defungeretur. Hoc vivendi genus in medio tam diffimilium exemplorum, omnium in hunc oculos, & multorum invidiam convertit. Irati pariter Thoes, Vulpes, Lupi cæterique plurimi, nunc fingillatim conventum nunc manu fac&ta circumdatum, acerbe increpabant: denunciantes, haud pati fefe poffe ipfum unum velle videri fapere plus quam cuncti faperent alii minantes etiam fe illum, fi pergeret, congreffu prohibitum ipforum, pro transfuga ritus patrii, ac degeneri proditore profcripturos; omitteret igitur peregrinos mores, & vale dicto intempeftive philofophiæ peftive philofophiæ, eorum inftituta fequeretur ex quibus natus effet, cum quibus viveret. Ad eá Thos placide refpondebat: moleftum ipfis effe non debere confpectum fui qui neminem verbo, aut fa&to læderet. Porro iftam quam minarentur amandationem fui procul, adeo non ab ipfo formidari, ut præoccupaturus ultro fuerit, & fponte exulatum abiturus, fi putaffet non alia fe conditione poffe in iis locis vivere, nifi facta cæterorum imitando. Se vero cum plane decreviffet abftinere a latrociniis & cædibus, nihil intereffe credidiffe, peregre an in patria innocentiam coleret. nec enim fcelera contagione aut vitio locorum, fed nequitia cordium inolefcere. Quamquam (addebat) potiori jam mei parte a vobis abfum, animo fcilicet & affectibus a vettro ufu & inftituto longif- pag.612. fime disjunctus. Si corpus hoc etiam exterminare vultis, non multum repugnabo; fortaffis etiam gaudebo. Talia eum loquentem vel inviti verebantur, famaque de eo late increbrefcebat ejufmodi, ut admirantibus etiam qui oderant, toto co tra&tu multa effet in veneratione nomen ejus. II. Pervenit igitur ad Leonem ejus fylvæ Regem, clara, multorum prædicatione, notitia tam tum ne Sapientis Thois. quare illi ad fe vocato dixit:. vaitum, ut vides, & cum fubditorum gotiorum generibus varium regnum hoc meum eft. unde ad ejus gubernationem egeo fidelis ac prudentis opera Miniftri. dudum eft cum talem quæro; & reperiffe in te hodie mihi videor. Cogitavi ergo te præficere fumma cum poteftate adminiftrationi Reipublicæ; eoque me præter utilitatem, officium impellit quo Reges tenemur virtutum honorandarum. Opprobrium eft Principis, cum quis ipfi fubjectus laudibus excellens jacet in tenebris ac fordibus dotes iftæ tuæ præclaræ plurimis proponi ad exemplum debent; adeoque, ut fint vulgo confpicua, collocanda in arce quadam ac faftigio excelfæ dignitatis. Ad ea Thos refpondit: Reges convenit volentibus Miniftris uti; adigere quippe invitos, ac repugnantes trahere ad functiones capeffendas a, quibus abhorrent, noxium negotiis ipfis eft; quæ fic ab alio attentis negligenter tranfmittuntur . Meum porro ingenium immane quantum abhorret a tumultu vitæ aulicæ. Cum ergo tibi, Rex, non defint, imo abundent, qui non folum libenter fufcepturi fint, fed qui vehementer optent, & palam ambiant fpeciofa ifta munia tales adhibeas cenfeo, meque, quod cœpi, nec hactenus pœnitet, mihi privatim finas vivere. Minime (ait Leo voce contentiori , eaque au&toritate, ut fibi nolle obfifti fatis declararet) quin ftatim amove moras omnes, & juffis meis te promptum expedi. plane quippe decretum mihi eft auctorare te in officium Primarii Miniftri, & dignitate a me fecunda regni administrationi præficere. III. Nondum Thos perfuafus contra excepit in hunc modum: In ifto, Domine, quod mihi destinas ministerio qui tutus durare poffit, is meo judicio, alterum horum fit oportet, percallidus, aut infigniter ftultus. Prior enim abundante in fraudes aftutia, qua diffimulando, qua largiendo, qua dolis variis fucum faciendo, hoc confequetur, ut invidorum femper infenforum Felicibus, minus appetatur infidiis. Alter præ imbecillitate mentis irrideri fe non fentiens, & ludibria venerationem interpretans fui contemptu invidiam lucrifaciet > exarmabitque iras miferatione fatuitatis. Ego qui neutrum horum effse velim aut haberi; citra certam perniciem ex hoc oftentari loco nequeo unde cun&torum undique virtutis Inimicorum telis arcubufque contiguus nec protectus, apparerem. nam fperare poffe aliquem in primo fub Rege poteftatis gradu, ftare immunem odii popularis, infanum profecto fit. fiquidem talem utique, quotquot clam infenfi funt Regi ( quæ maxima femper turba eft) hoc ipfo averfabuntur, quod exofo fibi Principi carum & fidum videant. Qui autem Regi ftudent, æmulationis inftin&u amoliri omni ope conabuntur eum, a quo fibi dolent præripi gratiæ locum, quem apud imperantem ipfi ambiunt. Adea Rex: nihil metuas a meis fubditis. nam tam ampla ego te poteftatis meæ communicatione circummuniam, ut non magis contra te moliri quidquam, quam contra me ipfum vel audeant, vel poffint. Repofuit his Thos: Si me amas, ut certe facis, Domine, & eo nomine debere me tibi plurimum fateor ; quoniam, inquam, mea caufa vis, oro obfecroque, ut habeas perfuafiffimum; nullum a te majus mihi poffe beneficium contingere, quam fi me relinquas in hac tranquillitate vitæ innocentis ac privatæ, contentum pro vietu omni aqua & herba. nam quantum poffum intelligere, qui vobis regibus inferviunt plus unico momento curarum illarum, & quotidianorum ipfis difcriminum angoris miferiæque patiuntur, quam fibi privatim vacans toto experiatur, vel longiffimæ vitæ fpatio quare nimis caro emitur illa claritas, ut non incomparabiliter videri expetibilior debeat Pax & fecuritas obcuri atque inglorii otii. IV. Ad ea Leo pene iratus recufationi tam pertinaci Plus fatis verborum, inquit, eft ni hil audio ultra, meum erit providere ut tuto apud me fis. Tu fac quod jubeo: teque ad minifterium accinge quod injungo. Cui Thos; Faciam Domine, quando fic imperas. fed ne me amando perdas, & verum in me reperiatur illud adagii vulgaris: Amicitia intempeftiva par odio eft; te ob teftor per quidquid eft tibi venerabile jaut carum dignare jain hine mihi polliceri fi quando con. tingat me accufari apud Te, non crediturum te delatoribus ftatim; at interpofiturum tempus ido neum difcuffioni & examini, nec mihi nifi con victo pœnam decreturum. Hoc præterea rogo, ut ifta utaris ratione in dele&tu Miniftrorum. At tende prius quemadmodum illi in re privata fe gef ferint. Ab eo enim qui fuæ domui male præ fue rit, quomodo fperare liceat Rempublicam bene gerendam? Porro te alloquentium & difcernenda conditio, & pro varietate qualitatis, agendi forma temperanda. Si te illi ufu rerum & fapientia fuperent, illis obtempera: fi te plufquam ipfos fapere ac in præfenti re videre, tibifis confcius doce illos & rationibus convince. Sin peritiam in illis ac prudentiam haud tua majorem deprehendes nec contemnas nec ftatim admittas quod afferunt, fed confule in medium ac difcute Edit. Rom. citra contentionem tamen. nam hæc & majefta- pag. 613. tem dedecet, & ad veri dijudicationem obitat potius quam confert. Hæc curaturum obfervaturumque fe Rege prolixe pollicito, Thos administra tionem rerum capeffivit. Summi fe illum facere Leo palam declarabat, nihil clam ipfi habens; ejus confilium in omni negotio audiens infra illum æftimans. Hoc fpectaculo novæ Thois apud Leonem gratiæ aulæ oculis propofito, mirari omnes, fermonibufque celebrare inopinatum cafum. Primores autem comitatus tacite ringi urique intime, diffimulando haud facile livore; ac videlicet inhiabundo occafionibus nocendi quales cum innocentia prudentiaque Thois mode rate omnia & plaufibiliter gerentis nullas admodum daret, incubuere malitia confpirante pravæ mentes ad novum Miniftrum quomodocumque comminifcendis calumniis evertendum. omnes ita V. Ergo cum diu fruftra omnem in Thoem lapidem moviffent, conftanti erga eum Leonis benevolentia palam extante; quadam die confpicati Leonem cupide juffiffe, ut quædam efca ipfi gratiffima fibi poftridie apponeretur, eam ipfi furati per noctem, in abfentis forte tunc Thois domo abfconderunt. Tum die poftera requirenti cibum imperatum Regi, & irato quod is non appareret onines ex condicto præfentes qui dolum inftruxerant, nullam artem vaferrimæ calliditatis omiferunt, quam fore utilem tali tempore concitanda Regis iræ in Thoem abfentem noffent. Primum ficto in Regem ftudio, dum ille indignatur & furit, quafi territi, & foliciti coeuntes in circulum, invicem fubmiffe muffitabant, ut exaudiri tamen poffent ftuderentque, cur celainus ultra quod fcimus? Fides erga Principem nos cogit labem illi enunciare domesticam; licet contra potentes veniendum fit, & caput objiciendum certo difcrimini. Prævaleat periculo & formidini private caritas Regis, & quo ei confulamus alea fane falu tis noftræ jaciatur. His fufurratis ea Leonis vicinia, ut ab eo fentirentur, illum confenfu adeunt. & ei profunde falutato: novimus, Domine, inquiunt, quis tibi prandium averterit : peccavimufque hactenus, quod timore concitandi contra nos Miniftri præpotentis, filuimus. nam vel noftra certa pernicie fuit tibi confulendum. quidquid ergo demum inde fecuturum fit, officio en noftro fungimur, indicantes tibi, Ferinæ partem quam tibi heri fepolueras in paftum hodiernum fubtra&tam a Thoe fuiffe, hoc ex oculato tefte comperimus. Sic locuto nomine omnium Primario inter ipfos, alius fermonem excipiens: Etfi hoc qui vidit retulit: & qui vitam Thois arcanam a a a iij 1 fpecie diverfiffimam introfpexerunt, haud alienum ab ejus vafri fimulatoris occulta voracitate factum intelligant; tamen quia tu Domine longe alia de Thoe opinaris, non petimus ut credas fed ut inquiri de re jubeas. Addebat alter. Si Thos convincatur hujus criminis intelligemus vera etiam fuiffe quæ multa de illo ferebantur non credentibus multis. Exclamabat alius: vere ita eft: Fraudulenti & clam improbi numquam ad extremum latent. Ego inter illos fui multos qui Thoem innocentiffimum putarent; & cum a fide dignis fane atrocia peccaffe ipfum audirem, renuebam credere; nunc ultimo hoc experimento larva illi detracta eft. Alius quidam dicebat; Cum primum hunc Thoem vidi, fuboluit mihi ejus nequitia, teftes mihi funt hic atque ille ( nominabat certos) quibus fæpe dixi, quæ in eo vulgus miraretur, nihil nifi præftigias & fucum effe, obductumque tectorium improbitati . Alter quifpiam fic erumpebat: hoc enimvero non furtum folum eft, fed facrilegium, fed intolerabilis licentia violandæ aufu nefario facræ Majeftatis. Audiebatur & alterius hæc vox: mittat Rex qui fcrutentur domum Thois: cubilia fceleris deprehendentur, & corpus, quod ajunt, ipfum delicti tenebitur. Verum adjungebat alius, properandum in hoc effet. nam periculum in mora eft. Et alius, male vereor ne Thos aftutiffimus confuetis artificiis fafcinet iterum Regem, & tam manifefti criminis mendaci defenfione notam eluat. VI. Cum ita omnes infidiofiffimo confenfu Leonem undique urgerent, & ipfum perturbatum dolore prandii fubtracti: juffit ille Thoem fubito vocari, & ex præfenti minaciter percontatus eft, ubi ferina effet, quam ipfi tradidiffet pridie fervandam? Thos, quod res erat, fimpliciter refpondit, fe curatori penus reponendam commififfe Aderat forte is, & præoccuppatus a calumniatoribus fuerat, quare palam negavit, fe a Thoe quidquam accepiffe. Tunc mifit Rex qui fcrutarentur domum Thois, ipfos commodum qui fraudem adorna rant. Hi ftatim poft ferinam quafi apud Thoem in latebris repertam, Leoni detulerunt. Adfuit inter reliquos, Lupus fen or fimulator vafer, qui famam juftitiæ ac fanctitatis ficta modeftia collegerat. Is graviter, & diligenter vitata omni fufpicione iræ aut livoris, fuggeffit in aurem Regi. Si veniam apud te invenit tam atrox & manifeftum fcelus, nullus erit deinde qui deferre ullum indicium audeat machinationis cujufvis, etiam in caput tuum. Hoc Leo audito compingi Thoem juffit in carcerem dum id fieret, adulator quidam ex adftantibus; dudum ait mirabar a fcelerato ifto fucum fieri perfpicaciffimæ fagacitati Domini noftri. Sub hæc mifit Leo ad Thoem quæfitores ex eadem Sycophantarum cohorte, qui eum interrogarent in cuftodia. Confinxerunt illi refponfa ejus contumacia Edit. Rom. & contumeliofa in Principem, cui & mox eadem pag. 614. exaggerantes invidiofiffime retulerunt. adeo ut iis auditis efferatus Leo Thoem interfici manda ret. mam , VII. Pervenit interim ad Matrem Regis totius notitia calumniæ. Hæc primum omnium quod facile poterat, propter auctoritatem fumdilationem interpofuit fupplicio . Tum Leonem privatim aggreffa quam ob caufam ait, Fili, capitalem fententiam in Thoem pronunciafti? Retulit Leo quæ audierat & viderat : Et illa: Feftinafti Fili, nimium in re maximi momenti. & quantum in te fuit, feræ tibi pœnitentiæ in vitam reliquam tritte argumentum comparafti. Suftinere oportuerat & cunctari : nam Mulier per Virum fuum ftat, Filius per Parentes, Difcipulus per Magiftrum, Exercitus per Ducem, Populus per Regem, Rex per Legem Lex per Prudentiam, Prudentia per cunctationem; Et initium Sapientiæ Regi eft, noffe fibi fubjetos. ac de quoque ipforum exiftimare prout mo ex res ejus funt. Id fi faceres, non mirareris probos oppugnari a nequiffimis. nec fidem iis tribueres quibus fupplicia debebas. nonne innumeris experi mentis perfpexifti fidem, & probitatem Thois ? Et illum tamen tam cito propter inverifimillimum crimen fubtracte carunculæ ad delationem æmulorum ejus fcelere flagrantium fraude perfidiaque conflatorum, morti addixifti ? nefcis capitale effe Regibus, aliis committere quæ gerere per fefe ipfi debent ? non vides qui vinum emunt, quam diligenter prius explorent colorem, odorem, guftum, ne qua ipfis fraus fiat? quanto magis decet Reges curiofiffime indagare cuncta in negotio, in quo nihil minus quam Regni falus agitur. Minifter fidus ac prudens brachium dextrum Principis, Reipublicæ firmamen tum ac columen eft. non igitur oportebat te alii fidere in cognitione talis caufæ. Præfertim cum ut dixi, nulla verifimilitudine crimen nitatur.. quomodo enim, qui temperantia fpontanea (quod omnibus eft notiffimum) omni fibi interdixit efu carnium, credi poffit ferinam e penu tua fubtraxiffe? Finge gula victum. deerant macella locupleti; deerant munera certatim oblata venatotorum, per quæ cupiditati fatisfaceret? At inventa domi ejus ferina tua eft; nempe ab iis qui ipfi fubtraxerant, ipfi eo intulerant, ut Thoem perderent. An eft obfcurum omnes iftos invidiæ rabie in eum furere ? vident occupari ab eo locum quem fibi ambiunt. Opes ejus, honorem auctoritatem, apud te gratiam, propria detri menta interpretantur. Spectare florentem illum morte pejus ducunt: Sic vulturi partem cadaveris ferenti, fic cani offe rapto fugienti, multi circum inftant vultures & canes alii prædam extorquere fatagentes. In fumma fic habe: bellum effe internecinum & implacabile, natura comparatum atque commiffum, inter improbos Subditos & bonum Principem. In eo bello cardo periculi & fpes victoriæ in Miniftrorum qualitate vertitur. Vincit Princeps, fi mordicus tenet confiliarios fapientes & fideles; fi pro talibus calumnia extortis artes maligna Invidorum improbos infidofque Miniftros obtruferint, actum de Rege eft: Seditiofi de illo ac Rebelles ingenti Reipublicæ clade, triumphabunt. Quare in ea re extremo conatu decertare, fic tamquam pro aris pugnet & focis, Princeps fapiens debet ne idoneis compertos documentis probos ac folertes Adminiftros eripi fibi patiatur. & in horum perniciem intentas machinas improbitatis disjiciat ac frangat. VIII. Hæc maxime Regina differente; quidam e conjuratis auctoribus calumniæ, fontis confcientiæ convicium non ferens, procidit ad pedes Regis Fateor, inquiens Domine fcelus meum: innocens Thos eft criminis impacti: Ego ferinam quam tibi fepofueras e penu tua furatus, in ejus domum detuli. Ego idem ibi eam ubi abfconderam reperi, produxi; ut te, quod contigit, ad eum damnandum impellerem. Feci hoc & malitia propria, & fuafu instinctuque plerorumque Aulicorum qui Thoem peffime oderunt, quod tibi carus, & nimium, ut ipfis videtur, felix eft. Miranti ad hæc Regi & tanto plus prono ad obtemperandum monitis Matris illa fermone refumpto: huic quidem ultro profitenti pœnitentiam, potes, inquit ignofcere; cateros illos quorum eft fcelerata deprehenfa coitio, ad unum interfice nec contemnas imbecillitatem plerorumque. nam etfi fœno nihil humilius, nihil infirmius: tamen ex eo manipulatim intorto funes nectuntur, qui etiam Elephantes alligent. Thoem vero ftatim cenfeo in priorem reftituas honoris gradum, tibique omni ope concilies. Tunc Leo Faciam quod jubes, Mater, etiam mea fponte: nam purgata calumnia, revigefcit in meo animo caritas in Thoem cujus etiam providentiam recordor, hæc quæ contigerunt prævidentis, & mihi fuggerentis utilia præca |