Immagini della pagina
PDF
ePub

Plin. 1.36. c. 8.

Par mihi felicitas ex Te contigit. Os tuum & caro tua Eminentiffimus Francifcus Cardinalis Barberinus me conclamatum, depofitum, exanimem colligens, tollens, amplectens, tandem ut viverem effecit; tuis fcilicet obfecutus votis & mandatis. Tu enim exemplum mei Operis integrum accerfitum e quodam angulo Græciæ, illius fidei vivens commiferas, hortans instansque ut edendum aliquando curaret, In hoe ille nulli operæ, contentioni, fumptui pepercit. Mifit, egit, movit multa longo tempore, quoad longanimitate atque efficaci perseverantia obftaculis perruptis optati compos, mihi dereKeto atque abjecto verus beneficus Samaritanus Sofpitator extitit. Ille humo me fublatum ac pulvere, ifti a quo fum latinitate donatus Interpreti, velut Stabulario commendatum, Denariis multo ultra quam duobus defcriptionis & excufionis ab Amanuenfibus ac Chalcographis neceffaria mihi vulgando opera redempta, tum cæteris omnibus in lucem emergendi fubfidiis, non munifice folum, fed magnifice etiam inftructum, in hunc litteraria celebritatis Meridiem protulit; ubi mea Hiftoria, tamquam illa Memnonis Statua, insueti fibi Solis percuffa nunc primum radiis, erumpat in voces immorta le tuum ac Tuorum Sanctiffime Pontifex in me ac Rem litterariam meritum Orbe late toto prædicaturas.

UOD primum e Græciæ Naufragiis emergit GEORGIUS PACHY

QMERES, Hiftoricus non minus alioqui luce dignus Latina, quam multi

ejus Equales ac Pofteri, jam pridem typis & litteris evulgati noftratibus, non fola infelicitas fed culpa ejus quædam fecit. Retrufus & antiquarius Scriptor, quem loqui cum Vulgo quidquam piget; præterea perplexus & hiantis fen tentix Compofitor, tot tenebris fuas vigilias obvolvit, ut Eruditiffimorum, quibus innotuit, Interpretum a sui Editione tentanda curas conatufque deterruerit: idem paffus quod fepias ajunt atque torpedines, qui pifces quod rarius Menfarum honore dignentur, caligini quam offundunt, torpori quem afflant, imputent; illa oculos, hoc manus & brachia Pifcantium a nifu cos e nativo gurgite tollendi foliti repellere.

II. Erat tamen haud dubium operæpretium in ejus publicatione Hiftoriæ, quæ res magnas ac memorabiles per annos fere octoginta Sæculi obfcuri ac Teftium inopis geftas, fi minus femper diferta, faltem prudenti, diligenti, morata, & plerumque fideli narratione profequatur: quæ poftrema quafi Scene Orientalis Imperii fub Domo Palæologa, ita principia exhibet, ut in iis caufas tragica Catastrophes, qua Turcis & Muhammedi Conftantini Regia fuccubuit, advertere prudens Lector manifeftas queat: quæ plurima docet nufquam alibi notata: quæ a Niceta & Acropolita ad Cantacuzenum, hiatum quemdam explens publice memoriæ, viam quafi Regiam infternit albis velut quadrigis Hiftoricæ veritatis, qua noftra ufque ad tempora, nufpiam hærente aut abrupta triumphi pompa invehatur: Quæ denique negotium omnis ævi maximum & celeberrimum, Conciliationis Ecclefiarum Græcæ cum Latina, fic a primis Originibus evolvit, fic a deliberationum arcanis verifque rationibus, per anfractus inde fucofarum Artium, hinc Fidei fyncera, ad fuos exitus perducit; ut afferere non dubitem; Id Argumentum ingens a nullo plus Græco Scriptore lucis accipere.

III. Non me fugit, intercedi adverfus hæc fpeciofa & plausibili Exceptione poffe a merito querentibus; Pachymerianam hanc Hiftoriam non raro Græcorum Schifmati favere, Latinorum res & jura deterere narrando: Auctoris pronum in partem fequiorem multis modis ftudium oftendere. Non nego; non excufo: & ita factum, & large in hoc peccatum a Noftro confiteor, tamen contendo, utilem publico, & ipfi quinetiam in his læfæ Veritati atque Orthodoxe Fidei optabilem talis Libri evulgationem effe. Neque ad hoc evincendum utor præjudiciis Ecclefiæ, Hiftorias Eufebii Cæfarienfis, Ariani a multis habiti; Socratis & Sozomeni, palam Novatianorum; Nicephori Callifti e face licet interdum haurientis Hærefum, & alias fufpe&torum pariter Scriptorum, legi finentis & probantis. Ajo, vel fi omnes quos nominavi exterminarentur; peculiari nomine intereffe Apoftolicę Sedis & Romanę Conmunionis Univerfę, fubjici oculis, & teri manibus cunctorum hoc Pachymeris O pus: quoniam in eo fanitas doctrinę de Proceffione Spiritus Sancti ex Patre Filioque; de Primatu Pape, & Jure Provocationis ad Romanam Sedem ex quocumque Patriarchatu; fyncera caritas & vera fanctimonia Gregorii X. aliorumque Romanorum per ea tempora Pontificum; Joannis Vecci Conftantinopolitani Patriarchę, Patres Latinorum ftudiofiffime amplexi, conftantiffime tuiti, eruditio maxima liberrimum idemq; perfpicaciffimum ingenium, veracitas intrepida, vita inculpata, mores fancti, divinis etiam illuftrationibus probati, palam magnificeque predicantur. idque ab oculato Tefte, & quod caput eft, domo Adverfantium producto, ipfoque haud diffimulanter Adverfariiis ftudente. ut quod dicit nobis favens, expreffum evidentia veritatis; quod contrarium immifcet, educationis vitio inolitum, fubornatum adulatione, ambitiofis fpebus, obnoxiis a vi tyrannica timoribus contra officii confcientiam extortum, merito debeat intelligi. Aufim dicere: fi totus Orthodoxus effet Pachymeres, minus juvaret. Sunt 'veneno carentes & prorfus innoxii ferpentes; fed ii theriacam non faciunt. Viperis opus eft exitiali fucco turgidis, lethali dente infeftis, unde falutare Alexipharmacum poffit exiftere. adeo malis interdum etiam & peftibus fua ineft utilitas Habes cur non tolerabilis folum, fed etiam expetibilis Schifmatici Scriptoris Editio fit. Cæterum etfi non magis periculum effe video, ne Catholicus A ij

1:

"

Tom. I

[ocr errors]

Jud: 9:

[ocr errors]

e Pachymeris lectione Schifma difcat, quam ne Chriftianus, Deorum falforum
Paffim occurrente in libris Veterum Græcis Latinifque vulgo tritis mentione
in Idololatriam pertrahatur, dedi tamen diligentem operam in Notis ad fingula
loca maculofa, ne calumniæ ac mendacia impune Auctori, fraudi Lectori forent.
IV. Quod fupereft, Editionis hujus Confilia, Caufas, Facultates, totamque ra-
tionem edifferenti operam mihi ne, quæfo, gravere, Lector, brevem commodare.
Sanctæ memoriæ URBANUS Pontifex ejus nominis Octavus duo Hiftorica Pachy-
meris Opera, totidem diftinctis tranfmarine ac perantique manus exarata volu-
minibus, in fuo Thefauro Librario fervabat, integra, & haud paulo faniora quam
que Auguftanus Volfio vifus Codex habuit. Prior Tomus in Libros tributus fex,
Michaelis Palæologi Res geftas ante Imperium & in Imperio enarrat; Alter Libris
feptem magnam partem Actorum longi Principatus Andronici Senioris exhibet.
utrumque illum a fe perlectum Commentarium, pro ea qua valebat Græcæ lin-
gua peritia doctiffimus is Pontifex, dignum qui Latine legeretur, judicabat: id-
que ut procuraret familiariffimo & fidiflimo fibi capiti Eminentiffimo Cardinali
FRANCISCO BARBERINO Fratris Filio, fæpe impenfeque commendavit. Quam
ad hoc ille per hos annos viginti, & quod excurrit, diligentiam adhibuerit, infi-
nitum fit minute perfequi. Satis fuerit dixiffe; nihil in hoc genere quod utcum-
que tentari poflet, ab eo umquam ufpiamve prætermiffum. Obtulit, invitavit
regavit, promifit, voce coram, fcriptis litteris, per Amicos conventis Viris doctis:
nihil denique non egit, quo Pachymeri, Latini alicunde Interpretis fuppeteret
copia; miflis etiam procul extra Italiam ipfis Codicibus Archetypis; quafi ut fuam
per fe ipfi caufam agerent, & miferationem præfentes ac fupplices moverent;
quos tali occafione multis annis in Viri doctiffimi jacuiffe fcriniis multi fciunt.
Succeffus fuit, qualem Comitiorum de Regno Arborum Sacer Apologus memo-
rat ut nimirum Vite, Oliva, Ficu, cunctis pro fe quaque Plantis felicibus
recufantibus, ad Rhamnum res devolveretur. Licet eram mihi confcius fupelle-
Ailis curta, minoris facultatis, temporis diverfiffimis occupationibus addictiffi.
mi: tamen cognitis defideriis Viri fummi de me optime meriti, verecundiæ meæ
vim facientibus & Imperiorum occupantibus partes, audere fupra vires non du
bitavi, ejufque onus negotii fubire, in quo fuftinendo defungendoque vice otij
ingeniique omnis, ftudium mihi effe deberet atque obfequium,

?

V. Sic ad eum laborem aggrediens, in recenfendo vertendoque fundum habui Barberinum Codicem, eum de quo multa dixi, omnium, opinor, qui extant ufpiam integerrimum & optimum, in charta tranfmarina, vetuftatis Auctori Pachymeri equalis, manus non fpeciofiffimæ quidem, aut lectu facillima; cæterum eruditæ & exacta. Duos confului alios in dubiis, Vaticanum & Allatianum: Priori a Bibliotheca Pontificia, ubi affervatur, nomen feci, fuit is quondam V. C. Aloyfii Lollini Episcopi Bellunenfis, qui eum moriens cum aliis ms, ms. que multa collegeret, Vaticana Bibliothecæ legavit. Hunc ut inde domum auferrem, ibique ad continuum & liberiorem ufum multis menfibus tenerem S. D. N. ALEXANDRI VII.præftans benignitas conceffit. Tertium humaniffime fuppeditavit e privato peculio Librario Illuftriffimus Leo Allatius Præfectus Bibliotheca Vaticana, Præfert is Antiquitatem quadringentorum facile annorum chartæ & fcripturæ fpecie ac ive, sed cft axéqaños y dreλns. decem circiter capitibus primis mutilus, finem item lacunis interpellatum, & injuriis ævi ac tempeftatuni corruptum habens. Vaticanus longe recentioris eft manus. In Barberino Codice pertufis cafu quodam foliis duobus, in capitibus v. & vi. Libri I. hiatus totidem fuere, quos explere non potuí ex Allatiano, qui primis, ut dixi, capitibus decem caret'; nec ex Vaticano, qui non tam apographum Hiftoriæ Pachymeris, quam compendium eft, diverfis pleraque verbis exprimens, non paucis prætermiflis. Recurri ergo ad Exemplar affervatum in Bibliotheca Regis Chriftianiffimi Parifienfi, unde meo rogatu R. P. Philippus Labbe quod opus erat ambabus lacunis coæquandis, diligenter exfcripfit, & milit. VI. Interpretationis non anxie addicte, fed & in paraphrafim aliquando redundantis, hæc peculiaris excufatio eft in hoc omnium, qui græce Hiftorias ediderunt, obfcuriffimo Scriptore. Lectorum alii Græce fciunt, alii (quæ major turba eft) non item. Neutrorum accommodatam rationibus putabam verfionem fcrupulofe fedulam, balbutientem & illautam, quæ jejuna fquallidis, intricata perplexis, ambigua confufioribus mutaret. Nam græce quidem docti, fi queis cupido infit indoTem nofcendi Pachymerianæ dictionis, longe id affequentur facilius græce ipfo con

textu protinus vifendo, quam male-terfo intuendo velut quodam fpeculo interpretamenti fefqui-barbari, latinitatem invitiffimam per omnia græcifini veftigia lutulento tramite raptantis, Cæterorum qui una freti latinæ linguæ peritia Hiftoriam hanc in manus fument, manifeftum eft non id votum aut deftinatum effe noctium & labirynthorum ambagiofi Scripti experimentum præfens capere, potius quam abfcondita defoffæque illic fidei geftarum vere rerum liquido lucidoque teftimonio doceri, Studui ergo, quo his obfecundarem, indagatum magno plerumque labore meo hujus Scriptoris fenfum quam clariffime proponere; adeoque, ubi res pofceret, diftincta e confufis, ex horridis nitida, plana e pravis, aperta ex æniginaticis reddere.

VII. Erunt tamen ( fcio ) quibus nec Factum nec Facti Defenfio probabi tur. Hi vero vel Oftracifmo me, licet, exterminent; modo Tefta caulam adfcribant: Profcriptum Te volumus, quod tenebricofiffimum Scriptorem primo afpectu intelligibilem feceris. Sed meliora Venufinus auguretur e diverfo refponfans,

[ocr errors]

Solventur rifu tabula, Tu miffus abibis.

Hor. Sat. 1.

Enimvero, fi mentem Scripti non affequitur, fi affingit aliena, fi non repræ-lib. 2. fentat quidquid fubeft, jure vapulet Interpres; Donec quidem latentia producit, involuta exerit, obruta eruit; dum nucleum, fuccum intimum, meram medullam fententiæ abftrufe fracto extractam Cortici, velut cibi cocti & conditi paratum legenti ferculum apponit; finant ifti Morofi ferviri fui commodis & vereantur id damnare, unde, nifi diffimulant, fe quoque ipfos juvari fentiunt. Nec eo tamen hæc trahi velim, quafi nufpiam offendifle me, arroganter affeverem; aut ubi meruerim, culpari abnuam. Unum deprecor: ne judicium præcipitetur neve ad primam nævi fpeciem veru ac nigrum theta plagofus Cenfor expediat. Cognofcere prius ne gravetur in Gloffario & Notis, quæ me ad fic interpretandum caufa impulerint. vel abfolvet, vel ignofcet, vel mitius forte caftigabit perfpecto quid in re fit. Typographi menda ne imputentur mihi cur poftulem, quod ipfa ultro æquitas largitur? Ne multa graviaque intervenirent, cura eft non mediocri certatum: ne ulla vel levia irreperent vitare ultra humanam facultatem fuit. Index præcipuorum appenfus ad calcem Obfervationum eft, cujus admonitu manu adjuvet qui adverterit, & benefacti locum occupet. Chronologicas Controverfias (nam erant & hic nodi ejus generis digni vindice) in Librum proprium fepofuimus, cui iziμerpov fuperjectum eft: Specimen Sapientie Indorum Veterum. Liber tertio fuccedentium invicem Tranf lationum Gradu, ex Indico, Perfico, Arabico, Græcus factus, & velut tunc notiffimus Conftantinopoli, ab Imperatore ibi apud hunc noftrum concionante laudatus, quærendi fui neceffitatem impofuit haud aliter intellecturis locum in quo memoratur, Inventus in locuplete talium Penu, Mufeo Illuftriffimi Allatii ejus benigna gratia vifus a me Latineque redditus, ejufdem judicio & hortatu editus hic integer eft, non invenufta, ni fallor, peregrinitate placiturus. Vale.

Aj

[ocr errors][ocr errors]

C

Facultas Præpofiti Generalis Societ. JESU,

Um Interpretationem Latinam Hiftoria Grace Georgii Pachymeris fcriptam a P. Petro Poffino Sacerdote Soc. noftræ, & ab eodem ei adjunctos Obfervationum Libros tres cum Appendice, aliquot ejufdem Societatis Theologi recognoverint, & in lucem edi poffe probaverint, facultatem concedimus, ut Typis mandentur, fi iis ad quos pertinet, ita videbitur; cujus rei gratia has litteras manu noftra fubfcriptas, figilloque noftro munitas damus. Roma 8. Julii 1665.

[blocks in formation]
« IndietroContinua »