155 cuius res legi non sufficit, et sedeant hic pars magna Italiae est, si verum admittimus, in qua nemo togam sumit nisi mortuus. ipsa dierum festorum herboso colitur si quando theatro maiestas tandemque redit ad pulpita notum 175 exodium, cum personae pallentis hiatum in gremio matris formidat rusticus infans, aequales habitus illic similesque videbis orchestram et populum, clari velamen honoris sufficiunt tunicae summis aedilibus albae. 180 hic ultra vires habitus nitor, hic aliquid plus quam satis est interdum aliena sumitur arca. commune id vitium est, hic vivimus ambitiosa paupertate omnes. quid te moror? omnia Romae cum pretio. quid das, ut Cossum aliquando salutes, 185 ut te respiciat clauso Veiento labello? ille metit barbam, crinem hic deponit amati, cogimur et cultis augere peculia servis. Quis timet aut timuit gelida Praeneste ruinam, aut positis nemorosa inter iuga Volsiniis, aut simplicibus Gabiis, aut proni Tiburis arce? nos urbem colimus tenui tibicine fultam magna parte sui: nam sic labentibus obstat vilicus et, veteris rimae cum texit hiatum, securos pendente iubet dormire ruina. vivendum est illic, ubi nulla incendia, nulli nocte metus. iam poscit aquam, iam frivola transfert Ucalegon, tabulata tibi iam tertia fumant, tu nescis. nam si gradibus trepidatur ab imis, ultimus ardebit, quem tegula sola tuetur a pluvia, molles ubi reddunt ova columbae. lectus erat Codro Procula minor, urceoli sex, ornamentum abaci, nec non et parvulus infra cantharus et recubans sub eodem marmore Chiron, iamque vetus Graecos servabat cista libellos, et divina opici rodebant carmina mures. nil habuit Codrus, quis enim negat? et tamen illud perdidit infelix totum nihil; ultimus autem 190 195 200 205 aerumnae est cumulus, quod nudum et frusta rogantem 210 nemo cibo, nemo hospitio tectoque iuvabit. si magna Asturici cecidit domus, horrida mater, 215 220 si potes avelli circensibus, optima Sorae T aut brateriae domus aut Frusinone paratur, 225 quanti nunc tenebras unum conducis in annum. hortulus hic puteusque brevis nec reste movendus in tenuis plantas facili defunditur haustu. vive bidentis amans et culti vilicus horti, unde epulum possis centum dare Pythagoreis. 230 est aliquid, quocumque loco, quocumque recessu, unius sese dominum fecisse lacertae. Plurimus hic aeger moritur vigilando; sed ipsum languorem peperit cibus inperfectus et haerens ardenti stomacho, nam quae meritoria somnum 235 admittunt? magnis opibus dormitur in urbe, inde caput morbi. redarum transitus arto vicorum inflexu et stantis convicia mandrae eripient somnum Druso vitulisque marinis, Si vocat officium, turba cedente vehetur 240 dives et ingenti curret super ora liburna, atque obiter leget aut scribet vel dormiet intus, namque facit somnum clausa lectica fenestra, ante tamen veniet. nobis properantibus obstat unda prior, magno populus premit agmine lumbos 245 qui sequitur, ferit hic cubito, ferit assere duro alter, at hic tignum capiti incutit, ille metretam ; pinguia crura luto; planta mox undique magna calcor et in digito clavus mihi militis haeret. nonne vides, quanto celebretur sportula fumo? 250 centum convivae, sequitur sua quemque culina. Corbulo vix ferret tot vasa ingentia, tot res impositas capiti, quas recto vertice portat servulus infelix et cursu ventilat ignem. scinduntur tunicae sartae modo, longa coruscat 255 serraco veniente abies, atque altera pinum plaustra vehunt, nutant alte populoque minantur. nam si procubuit qui saxa Ligustica portat axis et eversum fudit super agmina montem, quid superest de corporibus? quis membra, quis ossa 260 iam lavat et bucca foculum excitat et sonat unctis Respice nunc alia ac diversa pericula noctis, 265 270 275 280 285 290 295 nam quid agas, cum te furiosus cogat et idem nil mihi respondes? aut dic, aut accipe calcem! ut liceat paucis cum dentibus inde reverti. nec tamen haec tantum metuas, nam qui spoliet te non derit, clausis domibus postquam omnis ubique fixa catenatae siluit compago tabernae. 305 interdum et ferro subitus grassator agit rem. armato quotiens tutae custode tenentur et Pomptina palus et Gallinaria pinus, sic inde huc omnes tamquam ad vivaria currunt. qua fornace graves, qua non incude, catenae? 310 maximus in vinclis ferri modus, ut timeas, ne vomer deficiat, ne marrae et sarcula desint. felices proavorum atavos, felicia dicas saecula, quae quondam sub regibus atque tribunis 315 His alias poteram et pluris subnectere causas, 320 me quoque ad Helvinam Cererem vestramque Dianam converte a Cumis: saturarum ego, ni pudet illas, adiutor gelidos veniam caligatus in agros.' |