ARTICLE V.

The prefent State of LEARNING.

M.

MILAN.

Argelati has just published the following Propofals for printing a new Edition of Sigonius's Works, revised, corrected, and improv'd by feveral learned Men, who are mention'd in the faid Propofals. It will make up five Volumes in Folio, and the first is already printed.

VIRIS ERUDITIS PHILIPPUS ARGELATUS

BONONIENSIS

S. P. D.

Uanti fecerint eruditi Viri CAROLI SIGONII elegantiffimos libros ad univerfam prope modum antiquitatem illuftrandam comparatos, ex eo potiffime cuique fit perfuafum, quod inter Italos recentiores vix alter inveniri poffit, quem cultarum Nationum omnium perpetuum con ftanfque judicium majoribus laudibus exornaverit, & cujus libros lectionis affiduitate ferme contriverit. Hinc factum eft, ut non femel iterata fit & apud Noftrates & apud Exteros eorum librorum editio ; fed crefcente in dies Lectorum frequentia, rara admodum ætate noftra purgatioris formæ apparent exempla, jacturamque non femel apud me, vel verbo, vel fcripto dolentibus eruditis viris, aliquando reparare deliberavi. Neque uno tantum argumento ad hanc operam capeffendam invita

bar

bar hoc tempore, quo vergente jam ad defignatum calcem magna Italicorum Hiftoricorum Collectione, otii aliquantulum fupererat ab immani labore, quem fi novus ifte in edendis. Clarifs, Sigonii operibus exciperet, jam animo reputabam à condita Urbe Roma in annum Eræ Chriftianæ MD, abfolutum Italicæ Hiftoriæ corpus me facilè daturum. Si quis enim initium fecerit à Faftis Confularibus, quibus Romani Reges, ordine temporum fervato, præmittuntur, deinde ad Hiftoriam Occidentalis Imperii, & aureos Libros de Antiquo Jure Civium Romanorum, & de Judiciis defcenderit, quibus univerfa Romani Imperii administratio diligentiffimè explicatur, mox in libris de Regno Italiæ finem fecerit, integram continuamque feriem habebit ad ea ufque tempora, quæ Collectionis Muratorianæ Scriptores fufiori calamo percurrunt, tantoque faciliùs, & accom modatiùs, quanti proderit vetuftiora monumenta fparfa ubique, ac non femel obfcura, in unum corpus ab emunctæ naris homine digefta & explicata volutaffe. Præterea amor me meus in Sigonium ferme angebat; is enim vivens Bononiam patriam meam cariffimam diu literis coluit, quo uno ex titulo fingularem à Bononienfe homine diligentiam, & non vulgare officium jure ac merito pofcebat. Ceffi ergo meo amicorumque defiderio, & ut celeriùs editionem inftruerem, quidquid æris & curæ neceffarium reputavi è meo privato penu contuli, ne Palatinorum Sociorum rationes diverterem in aliam caufam, vel poftrema communi eura priorem aliquantifper publico cum incommodo turbarem. Sed fateor, mihi in primis hæfitandum fuit; nam fi Bononienfem caftigat orem editionem renovaffem, fi Weche lianam

F 3

lianam alteram, non omnia illius opera exhibuiffem, fi vero ineditos hucufque libros diffimulaffem, non fatis ipfe mihi placere poteram; Sigonius verò præftantiffimos alios libros à se fcriptos veluti fuis cum cineribus in fepulcro latentes brevi perituros doleret. Quamobrem in colligendis editis omnibus, quorum aliquot rariffimi, & in MSS. inquirendis curam omnem, & patronorum amicorumque omnium operam primum adhibui, variafque Italiæ publicas Bibliothecas, vel præfens ipfe, vel alius quifpiam, ut loci opportunitas ferebat, luftravimus, neque à privatis abftinuimus, petentes, inftantes,obfecrantes, ņe oblivioni celebratiffimi viri lucubrationes diutius tradi paterentur, & univerfæ litterariæ Reipublicæ gratiffimum beneficium inviderent. Valuit apud omnes Sigoniani nominis auctoritas, meumque defiderium ita impletum eft, ut nulli fint libri hactenus editi, qui noftram non venerint in potef tatem ad editionem abfolvendam: præterea MSS, aliquot quorum nova fiet acceffio, gratiffima tibi, Lector humaniffime, futura ob eximiam Auctoris elegantiam, antiquitatis peritiam, & exactiffimum in rebus inveftigandis judicium. Eorum librorum titulos non abfque caufa reticere cogor; interim hæc in univerfum præfari juvat, ut confilium meum, & novæ hujus editionis fpecimen exhibeam, cetera in alia epiftola fingulis tomis præponenda expofiturus: itaque facile mihi perfuadeo futurum, ut cùm MSS. omnes ad pofteriores tomos aman do, dilata dies novum aliquod offerat, quod anxiè quidem ac diligenter inquirere non de fino. Nunc de primo accipe.

PREPONENDA de more fuerat Auctoris VITE noticia, quæ fi in alio quopiam cog nofcenda

nofcenda fuerat, in Sigonio multo quidem diligentiùs erat inveftiganda, ob literarias quæftiones à pluribus cum homine acris ingenii actas, quæque varie à variis antea pro factionis for taffe amore recenfebantur. Ad eam operam, quæ literatiffimum virum, & privatas è Sigoniana domo notitias pofcebat, aptiorem neminem invenire ufpiam potuiffem, quàm Clarifs, LUDOVICUM ANTONIUM MURATORIUM, cui Mufarum omnium chorus quidquid elegantiæ ac doctrinæ præftantius erat, uberrime conceffit, quique communem cum Sigonio patriam nactus, multo quàm ceteri faciliùs ex familia ipfa certa rerum geftarum monumenta producere poterat. Neque mea me fefellit opinio; is namque pro fua in me humanitate, quam nunquam fatis commendaverim, juftaque gratiarum actione profequutus fuero, intermiffis paulifper feverioribus occupationibus, cuncta, quæ ad Sigonii vitam, mores, ftudia, opera, & literarias pugnas pertinent, adeo exactè rimatus eft, ut nihit ampliùs defiderari poffit, et innumeri ferme aliorum errores, cùm de Sigonii vita fermonem habuerunt, impofterum corrigendi, fint, & vel factionum ftudio, vel eorum ofcitantiæ tribuendi.

SIGONIANOS libros, aperiunt FASTI CONSULARES, quorum ufus literatis Viris neceffa rius, mirum in quantas non femel anguftias impegerit antiquitatum amatores! Abfolutum Sigonii labore credendum erat arduum hoc opus; fed cùm ab ejus ætate ad noftram hane quaqua versus Imperii Romani fines protendebantur tot effoffa fint & effodiantur in dies lucidiffima monumenta vetuftatis, operæ pretium videbatur cenfuræ limam adhibere, ne qui Sigonii Faftos abfque ulla difcuffione recufos

F 4

legeret,

legeret, novarum obfervationum opem non fentiret. Hoc verò muneris, rogante me, fufcepit Doctifs. P. D. JOSEPH MARIA STAMPA Comenfis è Somafchæ Congregatione, qui fingulart ufus diligentia, omnes infigniorum Criticorum obfervationes in hanc meam Editionem contulit, Petavii fcilicet, Pighii & Almelovenii, quas ad firmandos potius, quàm ad emendandos Sigonianos Faftos à Rege Romulo ad C. Julium Cæfarem adhibuit, Mediobarbi, Pagii, Tillemontii, ac omnium noviffimi Blanchini à Julio Cæfare ad obitum Augufti. Ab hoc verò tempore ad an. Chrifti CXLVI. Stampa nofter Eminentifs. Noriftum viæ ducem habuit. Ad annum denique CCLXXXIV: Petrus Relandus facem prætulit. Sed ita vir judicio, graviffimus in aliorum fententiam venit, ut juftis aliquando ex caufis minimè subscripferit, & fuas ipfe investigationes produxerit. Cufpinianum, Panviniumque, etfi minus frequenter appellatos adftipulatores habuit: fed qui Petavium, Pighium & Almelovenium excufferit, illico comperiet tres iftos à duobus prioribus quidquid in fuis edidere Codicibus fuiffe mutuatos.

PAGIUS etiam eximius Em. Baronii cenfor adjumento fuit, fed Stampa non femel à Confularibus regulis in Hypatica Differtatione stabilitis difcedere voluit, ne Quinquennalia, Decennalia, Quindecennalia, Vicennalia fuum extra præfcriptum tempus anno integro, & aliquando biennio cum celebratiffimo Differtationis Auctore transferret.

BLANCHINUM poftremò in Romanorum Pontificum actis etfi diligentiffimum veritatis exploratorem, fi aliquando correxit, eas adhibuit rationes, & teftimonia, quæ fibi Lectoris calculum arrogare mereantur.

ET