Torrida dum rutilus compescit sibila Serpens,
Demissoque ferox gladio mansuescit Orion,
Stellarum nec sentit onus Maurusius Atlas.
Carmina regales epulas ornare solebant,
Cum nondum luxus, vastæque immensa vorago
Nota gulæ, et modico spumabat cœna Lyæo.
Tum de more sedens festa ad convivia vates,
Æsculeâ intonsos redimitus ab arbore crines,
Heroumque actus imitandaque gesta canebat,
Et Chaos, et positi latè fundamina Mundi,
Reptantesque deos, et alentes numina glandes,
Et nondum Ætnæo quæsitum fulmen ab antro.
Denique quid vocis modulamen inane juvabit,
Verborum sensusque vacans, numerique loquacis?
Silvestres decet iste choros, non Orphea, cantus,
Qui tenuit fluvios, et quercubus addidit aures,
Carmine, non citharâ, simulacraque functa canendo
Compulit in lacrymas: habet has a carmine laudes.

Nec tu perge, precor, sacras contemnere Musas,
Nec vanas inopesque puta, quarum ipse peritus
Munere mille sonos numeros componis ad aptos,
Millibus et vocem modulis variare canoram
Doctus Arionii meritò sis nominis hæres.
Nunc tibi quid mirum si me genuisse poëtam
Contigerit, charo si tam propè sanguine juncti
Cognatas artes studiumque affine sequamur?
Ipse volens Phoebus se dispertire duobus,
Altera dona mihi, dedit altera dona parenti;
Dividuumque Deum, genitorque puerque, tenemus.
Tu tamen ut simules teneras odisse Camoenas,
Non odisse reor. Neque enim, pater, ire jubebas
Quà via lata patet, quà pronior area lucri,
Certaque condendi fulget spes aurea nummi;
Nec rapis ad leges, malè custoditaque gentis
Jura, nec insulsis damnas clamoribus aures.
Sed, magis excultam cupiens ditescere mentem,
Me, procul urbano strepitu, secessibus altis
Abductum, Aoniæ jucunda per otia ripa,
Phœbæo lateri comitem sinis ire beatum.
Officium chari taceo commune parentis;

Me poscunt majora. Tuo, pater optime, sumptu
Cum mihi Romuleæ patuit facundia linguæ,
Et Latii veneres, et quae Jovis ora decebant
Grandia magniloquis elata vocabula Graiis,
Addere suasisti quos jactat Gallia flores,
Et quam degeneri novus Italus ore loquelam
Fundit, barbaricos testatus voce tumultus,
Quæque Palæstinus loquitur mysteria vates.
Denique quicquid habet cælum, subjectaque cælo
Terra parens, terræque et cælo interfluus aër,
Quicquid et unda tegit pontique agitabile marmor,
Per te nôsse licet, per te, si nôsse libebit;
Dimotâque venit spectanda Scientia nube,
Nudaque conspicuos inclinat ad oscula vultus,
Ni fugisse velim, ni sit libâsse molestum.

I nunc, confer opes, quisquis malesanus avitas
Austriaci gazas Perüanaque regna præoptas.
Quae potuit majora pater tribuisse, vel ipse
Jupiter, excepto, donâsset ut omnia, cælo?
Non potiora dedit, quamvis et tuta fuissent,
Publica qui juveni commisit lumina nato,
Atque Hyperionios currus, et fræna diei,
Et circum undantem radiatâ luce tiaram.
Ergo ego, jam doctæ pars quamlibet ima catervæ,
Victrices hederas inter laurosque sedebo;
Jamque nec obscurus populo miscebor inerti,
Vitabuntque oculos vestigia nostra profanos.
Este procul vigiles Curæ, procul este Querelæ,
Invidiæque acies transverso tortilis hirquo;
Sæva nec anguiferos extende, Calumnia, rictus;
In me triste nihil, fœdissima turba, potestis,
Nec vestri sum juris ego; securaque tutus
Pectora vipereo gradiar sublimis ab ictu.

At tibi, chare pater, postquam non æqua merenti
Posse referre datur, nec dona rependere factis,
Sit memorâsse satis, repetitaque munera grato
Percensere animo, fidæque reponere menti.

Et vos, O nostri, juvenilia carmina, lusus,
Si modò perpetuos sperare audebitis annos,
Et domini superesse rogo, lucemque tueri,

80

90

100

110

Nec spisso rapient oblivia nigra sub Orco,
Forsitan has laudes, decantatumque parentis
Nomen, ad exemplum, sero servabitis ævo.

120

PSALM CXIV

Ἰσραὴλ ὅτε παῖδες, ὅτ ̓ ἀγλαὸ φῦλ ̓ Ἰακώβου
Αἰγύπτιον λίπε δῆμον, ἀπεχθέα, βαρβαρόφωνον,
Δὴ τότε μοῦνον την ὅσιον γένος υίες Ἰουδα·
Ἐν δὲ Θεὸς λαοῖσι μέγα κρείων βασίλευεν.
Εἶδε, καὶ ἐντροπάδην φύγαδ ̓ ἐῤῥώησε θάλασσα,
Κύματι εἰλυμένη ῥοθίῳ, ὁ δ ̓ ἄρ ̓ ἐστυφελίχθη
Ιρὸς Ἰορδάνης ποτὶ ἀργυροειδέα πηγήν·
Ἐκ δ ̓ ὅρεα σκαρθμοῖσιν ἀπειρέσια κλονέοντο,
Ως κριοὶ σφριγόωντες ἐϋτραφερῷ ἐν ἀλωῇ·
Βαιότεραι δ ̓ ἅμα πᾶσαι ἀνασκίρτησαν ἐρίπναι,
Οἷα παραὶ σύριγγι φίλῃ ὑπὸ μητέρι ἄρνες.
Τίπτε σύ γ', αἰνὰ θάλασσα, πέλωρ φύγαδ ̓ ἐῤῥώησας
Κύματι εἰλυμένη ῥοθίῳ; τί δ ̓ ἄρ ̓ ἐστυφελίχθης
Ιρὸς Ἰορδάνη ποτὶ ἀργυροειδέα πηγήν;
Τίπτ', ὄρεα, σκαρθμοῖσιν ἀπειρέσια κλονέεσθε,
Ως κριοὶ σφριγόωντες ευτραφερῷ ἐν ἀλωῇ;
Βαιότεραι τί δ ̓ ἄρ ̓ ἔμμες ἀνασκιρτήσατ ̓ ἐρίπναι,
Οἷα παραὶ σύριγγι φίλῃ ὑπὸ μητέρι ἄρνες;
Σείες, γαῖα, τρέουσα Θεὸν μεγάλ ̓ ἐκτυπέοντα,
Γαῖα, Θεὸν τρείουσ ̓ ὕπατον σέβας Ἰσσακίδαο,
Ος τε καὶ ἐκ σπιλάδων ποταμοὺς χέε μορμύροντας,
Κρήνην τ ̓ ἀέναον πέτρης ἀπὸ δακρυοέσσης.

Philosophus ad Regem quendam, qui eum ignotum et insontem inter reos forte captum inscius damnaverat, τὴν ἐπὶ θανάτῳ πορευόμενος, hac subito misit.

Ω ἄνα, εἰ ὀλέσῃς με τὸν ἔννομον, οὐδέ τιν ̓ ἀνδρῶν
Δεινὸν ὅλως δράσαντα, σοφώτατον, ἴσθι, κάρηνον
Ρηϊδίως ἀφέλοιο, τὸ δ ̓ ὕστερον αὖθι νοήσεις,
Μαψιδίως δ ̓ ἄρ ̓ ἔπειτα τεὸν πρὸς θυμὸν ὀδυρῇ,
Τοιόνδ ̓ ἐκ πόλιος περιώνυμον ἄλκαρ ὀλέσσας.

In effigiei ejus sculptorem.

̓Αμαθεί γεγράφθαι χειρὶ τήνδε μὲν εἰκόνα
Φαίης τάχ ̓ ἂν, πρὸς εἶδος αὐτοφυὲς βλέπων.
Τὸν δ ̓ ἐκτυπωτὸν οὐκ ἐπιγνόντες, φίλοι,
Γελάτε φαύλου δυσμίμημα ζωγράφου.

AD SALSILLUM POETAM ROMANUM ÆGROTANTEM

SCAZONTES

O MUSA gressum quæ volens trahis claudum,
Vulcanioque tarda gaudes incessu,

Nec sentis illud in loco minus gratum
Quam cum decentes flava Deïope suras
Alternat aureum ante Junonis lectum.
Adesdum, et hæc s'is verba pauca Salsillo
Refer, Camœna nostra cui tantum est cordi,
Quamque ille magnis prætulit immeritò divis.
Hæc ergo alumnus ille Londini Milto,
Diebus hisce qui suum linquens nidum
Polique tractum (pessimus ubi ventorum,
Insanientis impotensque pulmonis,
Pernix anhela sub Jove exercet flabra)
Venit feraces Itali soli ad glebas,
Visum superbâ cognitas urbes famâ,
Virosque, doctæque indolem juventutis,
Tibi optat idem hic fausta multa, Salsille,
Habitumque fesso corpori penitùs sanum;
Cui nunc profunda bilis infestat renes,
Præcordiisque fixa damnosùm spirat;
Nec id pepercit impia quòd tu Romano
Tam cultus ore Lesbium condis melos.
O dulce divûm munus, O Salus, Hebes
Germana! Tuque, Phœbe! morborum terror,
Pythone cæso, sive tu magis Paan
Libenter audis, hic tuus sacerdos est.
Querceta Fauni, vosque rore vinoso
Colles benigni, mitis Evandri sedes,
Siquid salubre vallibus frondet vestris,
Levamen ægro ferte certatim vati.
Sic ille charis redditus rursùm Musis

10

20

30

Vicina dulci prata mulcebit cantu.
Ipse inter atros emirabitur lucos
Numa, ubi beatum degit otium æternum,
Suam reclivis semper Ægeriam spectans;
Tumidusque et ipse Tibris, hinc delinitus,
Spei favebit annuæ colonorum ;

Nec in sepulchris ibit obsessum reges,
Nimiùm sinistro laxus irruens loro;
Sed fræna meliùs temperabit undarum,
Adusque curvi salsa regna Portumni.

MANSUS

Joannes Baptista Mansus, Marchio Villensis, vir ingenii laude, tum literarum studio, nec non et bellicâ virtute, apud Italos clarus in primis est. Ad quem Torquati Tassi Dialogus extat de Amicitiâ scriptus; erat enim Tassi amicissimus: ab quo etiam inter Campaniæ principes celebratur, in illo poemate cui titulus GERUSALEMME CONQUISTATA, lib. 20.

Fra cavalier magnanimi e cortesi
Risplende il Manso ...

Is authorem, Neapoli commorantem, summâ benevolentiâ prosecutas est, multaque ei detulit humanitatis officia. Ad hunc itaque hospes ille, antequam ab eâ urbe discederet, ut ne ingratum se ostenderet, hoc carmen misit.

HÆC quoque, Manse, tuæ meditantur carmina laudi
Pierides; tibi, Manse, choro notissime Phœbi,
Quandoquidem ille alium haud æquo est dignatus honore,
Post Galli cineres, et Mecænatis Hetrusci.

Tu quoque, si nostræ tantum valet aura Camœnæ,
Victrices hederas inter laurosque sedebis.

Te pridem magno felix concordia Tasso
Junxit, et æternis inscripsit nomina chartis.
Mox tibi dulciloquum non inscia Musa Marinum
Tradidit; ille tuum dici se gaudet alumnum,
Dum canit Assyrios divûm prolixus amores,
Mollis et Ausonias stupefecit carmine nymphas.
Ille itidem moriens tibi soli debita vates
Ossa, tibi soli, supremaque vota reliquit: